بیماری پارکینسون؛ معرفی 4 عامل موثر در ابتلا به این عارضه
بیماری پارکینسون (Parkinson) بعد از آلزایمر، شایع‌ترین بیماری اعصاب است. عارضه پارکینسون یک معضل پیشرونده و مزمن دستگاه عصبی بوده که در بلندمدت سلول‌های سازنده دوپامین در ماده سیاه مغز را درگیر می‌کند. بدون‌شک روایت‌های بسیاری را درباره این بیماری و علائم آن در افراد مختلف شنیده‌اید؛ اما باید بدانیم که حقیقت بیماری پارکینسون چیست. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب، به بررسی علل، عوامل و درمان‌های بیماری پارکینسون می‌پردازیم.
بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی است که سبب سخت شدن حفظ تعادل می‌شود. این مشکل بر نورون‌های سازنده دوپامین در ماده سیاه مغز تاثیر می‌گذارد.
در واقع، اختلال پارکینسون یک مشکل نورولوژیک است که شخص مبتلا به آن به مرور زمان توانایی فیزیکی و روانی خود را از دست می‌دهد. یک متخصص مغز و اعصاب که نورولوژیست نامیده می‌شود، می‌تواند به تشخیص و درمان بیماری پارکینسون کمک کند.
بیشتر بخوانید: سندروم پای بی قرار و روش‌های درمانی خانگی و دارویی
علائم بیماری پارکینسون
علائم و نشانه‌های بیماری برای هر کسی می‌تواند متفاوت باشد. علائم اولیه احتمالا خفیف بروز کند و مورد توجه قرار نگیرد. علائم اغلب از یک طرف بدن شروع می‌شوند و پس از شروع علائم در هر دو طرف، در آن سو که آغاز شده‌اند، شدیدتر خواهند بود.
علائم و نشانه‌های بیماری پارکینسون احتمالا شامل موارد زیر باشد:
1- لرزش اندام
لرزش معمولا در یک عضو، اغلب دست یا انگشتان شروع می‌شود. احتمالا انگشت شست و سبابه می‌لرزند و به هم برخورد می‌کنند. احتمال دارد دست در حالت خنثی و ثابت در هنگامی که کاری با آن انجم نمی‌شود هم بلرزد.
2- کندی حرکت
با گذشت زمان و پیشرفت بیماری امکان دارد حرکت بیمار کند شود و کارهای ساده را دشوار و وقت‌گیر انجام دهد. احتمالا هنگام راه رفتن قدم‌های شخص کوتاه‌تر شوند.
همچنین ممکن است که بلند شدن از روی صندلی سخت باشد. هنگام تلاش برای راه رفتن، امکان دارد که فرد پاهای خود را روی زمین بکشد.
3- سفتی و گرفتگی عضلات
سفتی عضلات احتمال دارد در هر قسمتی از بدن رخ دهد. سفت شدن عضلات می‌تواند دردناک باشد و دامنه حرکتی شخص را محدود کند.
4- عدم تعادل و خمیدگی
وضعیت بدن فرد احتمالا خمیده شود یا امکان دارد که در نتیجه بیماری پارکینسون مشکلات تعادلی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: لرزش دست چپ و راست زیاد فرقی ندارد، مهم علت لرزش است
5- کاهش کنترل بر اندام‌ها
ممکن است توانایی شخص در کنترل حرکات از جمله پلک زدن، لبخند زدن یا حرکات دستان خود هنگام راه رفتن کاهش یابد.
6- تغییر گفتار و نوشتار
احتمال دارد که فرد مبتلا به پارکینسون دچار تغییراتی در گفتار و نوشتار خود شود مثلا گفتار او نامفهوم شده یا حروف را درهم و کوچک بنویسد.
بیشتر بخوانید: درمان ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس با داروهای بهبودبخش
چه زمانی باید برای بیماری پارکینسون به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن هر یک از علائم مرتبط با بیماری پارکینسون نه تنها برای تشخیص بیماری، بلکه برای رد سایر مشکلات احتمالی فیزیکی یا اعصاب و روان به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: از صرع نترسید | مهم‌ترین چیزهایی که باید در مورد صرع بدانید
علل بیماری پارکینسون
در پارکینسون، سلول‌های عصبی خاص (نورون‌ها) در مغز به تدریج تجزیه می‌شوند یا می‌میرند. بسیاری از علائم به دلیل از دست دادن نورون‌هایی است که یک پیام‌رسان شیمیایی در مغز به نام دوپامین را تولید می‌کنند.
هنگامی که سطح دوپامین کاهش می‌یابد، باعث فعالیت غیرطبیعی مغز می‌شود که منجر به اختلال در حرکت و سایر علائم پارکینسون خواهد شد.
علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد عوامل متعددی مثل موارد زیر در آن نقش دارند. محققان همچنین خاطرنشان کرده‌اند که تغییرات زیادی در مغز افراد مبتلا به پارکینسون رخ می‌دهد؛ اگرچه مشخص نیست که چرا این تغییرات اتفاق می‌افتد.
بیشتر بخوانید: چه چیزی سردرد آنوریسم مغزی را متمایز می‌کند؟
1- نقش ژن‌ها در بیماری پارکینسون
محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند باعث این بیماری شود. اما این موارد غیرمعمول هستند، مگر در موارد نادری که بسیاری از اعضای خانواده تحت تاثیر بیماری پارکینسون قرار دارند.
با این حال، به نظر می‌رسد تغییرات ژنی خاص، خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش می‌دهد؛ اما نشانه‌ها بیان می‌کند که چنین جهش‌هایی بسیار نادر بوده و گزینه پرخطری به شمار نمی‌روند.
بیشتر بخوانید: تشخیص سردرد تومور مغزی با خواندن این مطلب بسیار ساده‌تر خواهد شد
2- محرک‌های زیست محیطی
قرار گرفتن در معرض سموم خاص یا عوامل محیطی احتمالا خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد، اما این خطر نسبتا کم است.
3- توده‌هایی از مواد خاص در سلول‌های مغز
توده‌هایی از مواد خاص در سلول‌های مغز، نشانگرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون هستند. محققان معتقدند این توده‌ها سرنخ مهمی برای علت پارکینسون ارائه می‌دهند.
آلفا سینوکلئین ماده‌ای است که در این توده‌ها یافت می‌شود. وجود پروتئین طبیعی و گسترده آلفا سینوکلئین در تمام توده‌ها به شکل انباشته از سوی دانشمندان تایید شده است. این موضوع در حال حاضر یک پدیده مهم در میان محققان بیماری پارکینسون به شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید: علت سردرد مداوم و چندین راه برای بهبود و درمان آن
عوامل خطرساز بیماری پارکینسون
عوامل خطر برای بیماری پارکینسون عبارتند از:
1- نقش سن در بیماری پارکینسون
جوانان به ندرت پارکینسون را تجربه می‌کنند. این معضل معمولا در اواسط یا اواخر زندگی شروع می‌شود و خطر آن با افزایش سن افزایش می‌یابد. افراد معمولا در حدود سن 60 سالگی یا بالاتر به این بیماری عصبی مبتلا می‌شوند.
2- نقش وراثت در بیماری پارکینسون
داشتن یک خویشاوند نزدیک مبتلا به پارکینسون، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. با این حال، خطرات هنوز اندک است مگر اینکه بستگان زیادی در خانواده مبتلا به پارکینسون باشند.
3- نقش جنسیت در بیماری پارکینسون
مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
4- قرار گرفتن در معرض سموم
قرار گرفتن مداوم در معرض علف کُش‌ها و آفت کش‌ها احتمالا کمی خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: سردرد خوشه‌ای (کلاستر)، سردردی با شیوع باورنکردنی
عوارض بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون اغلب با این مشکلات اضافی همراه است که احتمالا قابل درمان باشد:
زوال عقل
زوال عقل و مشکلات ذهنی معمولا در مراحل بعدی بیماری این رخ می‌دهند. چنین مشکلات شناختی خیلی به داروها پاسخ نمی‌دهند.
بیشتر بخوانید: زوال عقل چیست؟ هر فراموشی دمانس نیست
افسردگی و تغییرات عاطفی
درمان افسردگی احتمالی می‌تواند مدیریت چالش‌های دیگر پارکینسون را آسان‌تر کند. همچنین احتمالا تغییرات احساسی دیگری مانند ترس، اضطراب یا از دست دادن انگیزه اتفاق بیفتد. پزشکان امکان دارد که برای درمان این علائم داروهایی تجویز کند.
بیشتر بخوانید: درمان افسردگی ، چکار کنیم تا افسرده نشویم؟
مشکلات بلع
پیشرفت بیماری احتمالا در بلع مشکل ایجاد کند. بزاق امکان دارد که به دلیل کندی بلع در دهان جمع شده و منجر به ترشح آب دهان شود.
مشکلات جویدن و خوردن
بیماری پارکینسون در مراحل پایانی بر عضلات دهان تاثیر می‌گذارد و جویدن را دشوار می‌کند. این امر می‌تواند منجر به خفگی و تغذیه نامناسب شود.
مشکلات و اختلالات خواب
افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب مشکلات خواب از جمله بیدار شدن مکرر در طول شب، زود بیدار شدن یا به خواب رفتن در طول روز دارند. افراد همچنین احتمالا اختلال رفتار خواب با حرکات سریع چشم را تجربه کنند. داروها ممکن است که به مشکلات خواب کمک کنند.
بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی با 35 روش فوق العاده موثر
مشکلات مثانه
بیماری پارکینسون باعث مشکلات مثانه می‌شود، از جمله عدم توانایی در کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن گزینه‌هایی است که شاید برای بیمار رخ دهد.
بیماری پارکینسون و یبوست
بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون، عمدتا به دلیل کندی دستگاه گوارش، دچار یبوست می‌شوند.
بیشتر بخوانید: درمان پارکینسون و کنترل بحران تعادل در سالمندان
نوسان فشار خون
احتمالا فرد مبتلا به پارکینسون هنگام ایستادن به دلیل افت ناگهانی فشار خون (افت فشار خون ارتواستاتیک) احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشد.
اختلال عملکرد بویایی
احتمالا مشکلاتی در حس بویایی یعنی در شناسایی بوهای خاص یا تفاوت بین بوها ایجاد شود.
خستگی و بیماری پارکینسون
بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون به خصوص در اواخر روز انرژی خود را از دست می‌دهند و احساس خستگی دارند. علت این مشکل دقیقا مشخص نیست.
درد در بیماری پارکینسون
برخی از افراد مبتلا به پارکینسون درد را در نواحی خاصی از بدن خود یا در سراسر بدن تجربه می‌کنند.
اختلال عملکرد جنسی
برخی از افراد مبتلا به پارکینسون متوجه کاهش میل یا عملکرد جنسی می‌شوند.
بیشتر بخوانید: ۸ درمان پروستات سالمندان و بررسی ۳ بیماری عامل پروستات
پیشگیری از بیماری پارکینسون
از آنجایی که علت پارکینسون ناشناخته بوده، راه‌های اثبات شده برای پیشگیری از این بیماری نیز هنوز نامشخص است. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ورزش منظم هوازی احتمالا خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
برخی تحقیقات دیگر نشان داده که افرادی که کافئین در قهوه و چای مصرف می‌کنند، کمتر از افرادی که آن را نمی‌نوشند به پارکینسون مبتلا می‌شوند.
چای سبز همچنین با کاهش خطر ابتلا به پارکینسون مرتبط است. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا کافئین واقعا از ابتلا به پارکینسون محافظت می‌کند یا به طریق دیگری مرتبط است.
در حال حاضر شواهد کافی برای پیشنهاد نوشیدن نوشیدنی‌های کافئین‌دار برای محافظت مقابل پارکینسون وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: درمان آلزایمر در سالمندان به روش‌های دارویی برای آلزایمر خفیف تا شدید
آمار بیماری پارکینسون
تصور می‌شود از هر 500 نفر یک نفر به پارکینسون مبتلا است. اغلب افراد مبتلا به پارکینسون زمانی که بیش از 50 سال دارند علائم را بروز می‌دهند، اگرچه یک نفر از هر 20 نفر مبتلا به این بیماری اولین علائم را در زیر 40 سالگی تجربه می‌کند.
بیشتر بخوانید: ۴ مرحله درمان زخم بستر سالمندان و آشنایی با روش‌های پیشگیری
چشم‌انداز بیماری پارکینسون
با پیشرفت بیماری، علائم پارکینسون بدتر می‌شود و انجام فعالیت‌های روزمره بدون کمک به طور فزآینده‌ای دشوار خواهد شد. بسیاری از افراد به درمان پاسخ خوبی می‌دهند و فقط ناتوانی خفیف تا متوسط را تجربه می‌کنند.
تعداد کمی احتمالا به خوبی به درمان پاسخ ندهند و به مرور زمان ناتوان شوند. پارکینسون مستقیما باعث مرگ افراد نمی‌شود، اما این بیماری می‌تواند فشار زیادی بر بدن وارد کند و احتمالا برخی از افراد را مقابل عفونت‌های جدی و تهدیدکننده زندگی آسیب‌پذیرتر کند.
اما با پیشرفت در درمان، اکثر افراد مبتلا به این بیماری اکنون امید به زندگی تقریبا طبیعی را دارند.
بیشتر بخوانید: ۱۳ نوع بیماری های شایع سالمندان؛ دست از درمان برندارید!
یادداشت پایانی در ارتباط با بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون یک اختلال پیشرونده سیستم عصبی است که بر حرکت تاثیر می‌گذارد. علائم به تدریج شروع شده، گاهی اوقات با یک لرزش خفیف فقط در یک دست شروع می‌شود.
لرزش شایع است اما این اختلال معمولا باعث سفتی یا کندی حرکت نیز می‌شود. در مراحل اولیه پارکینسون، صورت شخص احتمالا در ظاهر علائمی نداشته باشد.
ممکن است که هنگام راه رفتن، بازوهای فرد تکان بخورند. گفتار شخص آهسته یا نامفهوم شود. علائم بیماری پارکینسون با پیشرفت بیماری در طول زمان بدتر می‌شوند.
اگرچه بیماری پارکینسون قابل درمان نیست، اما داروها علائم را به میزان قابل توجهی بهبود می‌بخشند. گاهی اوقات، پزشک احتمال دارد جراحی را برای تنظیم مناطق خاصی از مغز و بهبود علائم پیشنهاد کند.