بیماری گریوز و علت پدیار شدن آن به همراه انواع درمان‌های موجود
بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی است که می‌تواند باعث پرکاری تیروئید شود. تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در جلوی گردن بوده و هورمون‌های تشرح شده آن نحوه استفاده بدن از انرژی را کنترل می‌کنند. بنابراین تقریبا بر تمام اندام‌های بدن، حتی نحوه ضربان قلب تاثیر می‌گذارند. در ادامه این نوشتار از سایت جامع پزشکی سیوطب در خصوص این بیماری، علائم و درمان آن بیشتر می‌خوانید:
نگاهی سریع به بیماری گریوز
- تصور میشود که علت بیماری گریوز به عوامل زیادی از جمله ژن‌ها، جنسیت، استرس، بارداری و احتمالا عفونت‌ها مرتبط باشد
- این بیماری هم مردان و هم زنان را مبتلا می‌کند. با این حال، بیماری خودایمنی تیروئید زنان را 7 تا 8 برابر بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌دهد
- عوامل خطر بیماری گریوز با سایر بیماری‌های خود ایمنی مانند ویتیلیگو، آرتریت روماتوئید، بیماری آدیسون، دیابت نوع 1، کم خونی پرنیشیوز، بیماری سلیاک و لوپوس مرتبط است
- آزمایش‌های عملکرد تیروئید، آزمایش‌های جذب ید رادیواکتیو و آزمایش‌های تشخیص TSIs می‌توانند به تشخیص بیماری گریوز کمک کنند
- درمان بیماری گریوز شامل یدرادیواکتیو، داروهای ضد تیروئید مانند متیمازول (تاپازول) و پروپیل تیوراسیل (PTU) و بتا بلوکرها است و در برخی از بیماران، جراحی برای برداشتن تیروئید انجام میشود
- مکمل‌های ید و خوردن غذاهای حاوی ید (مانند کلپ، جلبک دریایی، یا غلات) ممکن است باعث تحریک یا بدتر شدن بیماری شوند. برخی از ویتامین‌ها و شربت سرفه نیز ممکن است حاوی ید باشد
- بیماری گریوز درمان نشده می‌تواند منجر به تیروتوکسیکوز و شکل شدید آن، طوفان تیروئید، (یک وضعیت تهدید کننده زندگی که باعث مشکلات چشمی و قلبی، استخوان‌های ضعیف و شکننده، لخته شدن خون، سکته مغزی و مرگ میشود) شود
- درمان نادرست بیماری گریوز در دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی مانند زایمان زودرس، سقط جنین، نارسایی قلبی، پره اکلامپسی و جداشدن جفت برای زن ایجاد کند
- درمان نادرست بیماری گریوز می‌تواند برای جنین یا نوزاد مشکلاتی مانند زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، مشکلات تیروئید و مرده‌زایی پدید آورد
بیشتر بخوانید: کزاز و عوارض تهدید کننده آن برای زندگی + ۵ مرحله مهم
بیماری گریوز چیست؟
با بیماری گریوز، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند و باعث میشود که هورمون تیروئید بیش از نیاز بدن تولید شود. در نتیجه، بسیاری از عملکردهای بدن سرعت می‌گیرد.
به عبارت دیگر بیماری گریوز یک بیماری خودایمنی تیروئید است که در نتیجه تحریک غیرطبیعی غده تیروئید توسط ماده‌ای در خون به نام ایمونوگلوبین‌های محرک تیروئید (TSIs) که به گیرنده‌های تیروتروپین متصل شده و آن‌ها را فعال می‌کند، ایجاد میشود. ناگفته نماند که بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید در ایالات متحده است.
بیشتر بخوانید: بیماری لوپوس؛ از علائم پوستی تا آسیب به مفاصل، کلیه، مغز، قلب و ریه
علائم و نشانه‌های بیماری گریوز
بیماری گریوز اغلب باعث علائم پرکاری تیروئید میشود. این اختلال همچنین می‌تواند چشم و پوست را تحت تاثیر قرار دهد. علائم نیز می‌توانند به مرور زمان بیایند و از بین بروند.
علائم و نشانه‌های بیماری گریوز عبارتند از:
- گواتر
- خستگی یا ضعف عضلانی
- مشکلات باردار شدن
- جریان قاعدگی سبک‌تر و پریودهای کمتر
- کاهش وزن
- حرکات مکرر روده یا اسهال
- افزایش ضربان قلب و تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم
- نازک شدن موها
- موهای شکننده
- لرزش دست
- مشکلات خواب
- عدم تحمل گرما
- افزایش تعریق
- مشکلات چشمی (افتالموپاتی گریوز یا اوربیتوپاتی، اگزوفتالموس)
- مشکلات بارداری
- به ندرت، قرمزی و ضخیم شدن پوست در ساق و بالای پا (میکسدم پرتیبیال یا درموپاتی تیروئید)
بیشتر بخوانید: ذات الریه یا پنومونی؛ از علائم خطرناک تا درمان‌های خانگی سینه پهلو
تاثیر بیماری گریوز بر اندام‌ها
پرکاری تیروئید
علائم پرکاری تیروئید می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و ممکن است شامل 5 مورد زیر باشد:
- کاهش وزن با وجود افزایش اشتها
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- عصبی بودن، تحریک‌پذیری، مشکل خواب، خستگی
- لرزش دست‌ها، ضعف عضلانی
- عرق کردن یا مشکل در تحمل گرما
- حرکات مکرر روده
- بزرگ شدن غده تیروئید که گواتر نامیده میشود
علائم پرکاری تیروئید ممکن است شامل مشکلات خواب و خستگی باشد.
بیشتر بخوانید: تعریق شبانه در فصول مختلف زنگ خطری برای حضور بیماری‌های دیگر
مشکلات چشمی
بیش از یک نفر از هر 3 نفر مبتلا به بیماری گریوز به بیماری چشمی به نام افتالموپاتی گریوز (GO) مبتلا می‌شوند. GO زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های اطراف چشم حمله کند. علائم می‌تواند شامل:
- چشم‌های برآمده
- چشم‌های تحریک شده
- چشم باد کرده
- حساسیت به نور
- فشار یا درد در چشم
- تاری یا دوبینی
این علائم می‌توانند قبل یا همزمان با علائم پرکاری تیروئید شروع شوند. به ندرت، GO می‌تواند پس از درمان بیماری گریوز ایجاد شود. حتی اگر عملکرد تیروئید نرمال باشد، می‌توانید GO را ایجاد کند، اما اکثر افراد علائم خفیفی دارند.
بیشتر بخوانید: ۱۲ درمان خانگی زخم دهان و رهایی از دردهای آزار دهنده
مشکلات پوستی
به ندرت افراد مبتلا به بیماری گریوز دچار عارضه‌ای می‌شوند که باعث میشود پوست قرمز، ضخیم و بافت خشن شود. این عارضه که درموپاتی گریوز یا میکسدم پرتیبیال نامیده میشود، معمولا بر ساق پا تاثیر می‌گذارد، اما می‌تواند در بالای پاها و سایر قسمت‌های بدن نیز ایجاد شود. اکثر موارد خفیف و بدون درد هستند.
چه چیزی باعث بیماری گریوز میشود؟
محققان مطمئن نیستند که چرا برخی از افراد دچار اختلالات خود ایمنی مانند بیماری گریوز می‌شوند. این اختلالات احتمالا از ترکیبی از ژن‌ها و یک محرک خارجی مانند ویروس ایجاد می‌شوند.
در بیماری گریوز، سیستم ایمنی بدن آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین محرک تیروئید (TSI) می‌سازد که به سلول‌های تیروئید می‌چسبد. TSI مانند هورمون محرک تیروئید (TSH) عمل می‌کند، هورمونی که در غده هیپوفیز ساخته میشود و به تیروئید می‌گوید که چه مقدار هورمون تیروئید بسازد. TSI باعث میشود تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید بسازد.
بیشتر بخوانید: هپاتیت ب و مرگ خاموش
بیماری گریوز چقدر شایع است؟
بیماری گریوز تقریبا یک نفر از هر 100 آمریکایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یک مورد از هر پنج مورد پرکاری تیروئید در ایالات متحده ناشی از بیماری گریوز است.
عوارض بیماری گریوز چیست؟
بدون درمان، بیماری گریوز می‌تواند باعث مشکلات سلامتی جدی شود، از جمله:
- ضربان قلب سریع و نامنظم که می‌تواند منجر به لخته شدن خون، سکته مغزی، نارسایی قلبی و سایر مشکلات مربوط به قلب شود
- نازک شدن استخوان‌ها، پوکی استخوان پیوند خارجی NIH و مشکلات عضلانی
- مشکلات مربوط به چرخه قاعدگی، باروری و بارداری
- ناراحتی چشم و تغییر در بینایی
بیشتر بخوانید: سرخک| علائم، عوارض و راه‌های پیشگیری از آن را بشناسید
پزشکان چگونه بیماری گریوز را تشخیص می‌دهند؟
پزشک سابقه پزشکی را بررسی می‌کند و یک معاینه فیزیکی برای بررسی علائم بیماری گریوز انجام می‌دهد. برای تایید تشخیص بیماری گریوز، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این آزمایشات تیروئید را تجویز کند
- آزمایشات خون
این آزمایش‌ها می‌توانند سطح هورمون‌های تیروئید را اندازه‌گیری و همچنین TSI را بررسی کنند.
- تست جذب ید رادیواکتیو
این آزمایش میزان یدی که تیروئید از جریان خون برای ساخت هورمون‌های تیروئید می‌گیرد را اندازه‌گیری می‌کند. اگر تیروئید مقادیر زیادی ید مصرف می‌کند، ممکن است بیماری گریوز وجود داشته باشد.
- اسکن تیروئید
این آزمایش که اغلب همراه با آزمایش جذب ید رادیواکتیو انجام میشود، نحوه و مکان توزیع ید در تیروئید را نشان می‌دهد. در بیماری گریوز، ید در سراسر غده ظاهر میشود. با سایر علل پرکاری تیروئید مانند ندول‌ها – توده‌های کوچک در غده – ید با الگوی متفاوتی ظاهر میشود.
- پیوند خارجی NIH اندازه‌گیری جریان خون داپلر
این آزمایش که سونوگرافی داپلر نیز نامیده میشود، از امواج صوتی برای تشخیص افزایش جریان خون در تیروئید به دلیل بیماری گریوز استفاده می‌کند. اگر جذب ید رادیواکتیو گزینه خوبی برای مواردی مانند بارداری یا شیردهی نباشد، پزشک ممکن است این آزمایش را تجویز کند.
بیشتر بخوانید : انواع هپاتیت A تا E و بهترین روش‌های پیشگیری از ابتلا
پزشکان چگونه بیماری گریوز را درمان می‌کنند؟
درمان پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید معمولا با داروها، درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی تیروئید درمان میشود. پزشک می‌تواند کمک کند تا بهترین گزینه را بر اساس سن، سلامت، علائم و سایر عوامل شناسایی کنید.
داروها
پیوند خارجی NIH مسدود کننده های بتا
بتا بلوکرها داروهایی هستند که از عملکرد موادی مانند آدرنالین روی سلول‌های عصبی جلوگیری می‌کنند. آن‌ها باعث شل شدن و گشاد شدن عروق خونی می‌شوند.
تاثیرات مثبت:
- آن‌ها می‌توانند علائم را کاهش دهند – مانند لرزش، ضربان قلب سریع و عصبی بودن – تا زمانی که سایر درمان‌ها شروع به کار کنند
- علاوه بر این در عرض چند ساعت احساس بهتری در بیمار ایجاد می‌کنند
تاثیرات منفی:
- آن‌ها تولید هورمون تیروئید را متوقف نمی‌کنند
داروهای ضد تیروئید
داروهای ضدتیروئید ساده‌ترین راه برای درمان پرکاری تیروئید هستند. متیمازول اغلب استفاده میشود. پروپیل تیوراسیل اغلب برای زنان در طول 3 ماه اول بارداری به کار گرفته شده، زیرا متیمازول در موارد نادر می‌تواند به جنین آسیب برساند.
تاثیرات مثبت:
- آن‌ها باعث می‌شوند تیروئید هورمون تیروئید کمتری بسازد
- برخی از علائم ممکن است پس از مصرف داروهای ضدتیروئید به طور موقت از بین بروند
تاثیرات منفی:
داروهای ضد تیروئید می‌توانند عوارض جانبی از جمله:
- واکنش‌های آلرژیک، مانند بثورات و خارش
- کاهش تعداد گلبول‌های سفید در بدن که می‌تواند مقاومت در برابر بیماری های عفونی را کاهش دهد
- نارسایی کبد
- در موارد نادر داروهای ضد تیروئید ممکن است به طور موقت علائم را درمان کند، اما یک درمان دائمی برای بیماری گریوز نیست
- ممکن است چندین هفته یا چند ماه طول بکشد تا سطح هورمون تیروئید به محدوده طبیعی برسد
- میانگین کل زمان درمان حدود 1 تا 2 سال طول می‌کشد، اما می‌تواند برای چندین سال ادامه یابد
توجه: در حین مصرف داروهای ضد تیروئید، اگر هر یک از علائم زیر را داشتید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید
- خستگی یا ضعف
- درد مبهم در شکم
- از دست دادن اشتها
- بثورات پوستی، خارش یا کبودی آسان
- زرد شدن پوست یا سفیدی چشم که به آن زردی می‌گویند
- تب، لرز یا گلودرد مداوم
بیشتر بخوانید: آنفلوانزا، ویروس روزهای سرد
رادیو ید درمانی
ید درمانی یک درمان رایج و موثر است. گفتنی است که می‌توانید ید-131 رادیواکتیو را به صورت کپسول یا مایع از طریق دهان مصرف کنید.
تاثیرات مثبت:
- ید درمانی به آرامی سلول‌های غده تیروئید را که هورمون تیروئید تولید می‌کنند از بین می‌برد
- در دوزهای تجویز شده، درمان با ید رادیویی بر سایر بافت‌های بدن تاثیر نمی‌گذارد
تاثیرات منفی:
- ممکن است برای رساندن سطح هورمون تیروئید به محدوده طبیعی به بیش از یک درمان نیاز باشد، اما مسدودکننده‌های بتا می‌توانند علائم را بین دو درمان کنترل کنند
- ید درمانی برای زنان باردار یا شیرده استفاده نمی‌شود، چراکه می‌تواند به تیروئید جنین آسیب برساند و از طریق شیر مادر از مادر به کودک منتقل شود
- ید درمانی ممکن است علائم GO را بدتر کند
- تقریبا همه افرادی که تحت درمان با ید رادیویی قرار می‌گیرند، بعدا به کم کاری تیروئید مبتلا می‌شوند. اما درمان کم‌کاری تیروئید با مصرف روزانه یک داروی هورمون تیروئید راحت‌تر از پرکاری تیروئید است و باعث مشکلات سلامتی در درازمدت کمتری میشود
بیشتر بخوانید: روش هاي خانگي درمان تبخال
جراحی تیروئید
جراحی برای برداشتن بخشی یا بیشتر غده تیروئید کمتر برای درمان پرکاری تیروئید استفاده میشود. گاهی اوقات پزشکان برای درمان افراد مبتلا به گواتر بزرگ یا زنان باردار که نمی‌توانند داروهای ضد تیروئید مصرف کنند از جراحی استفاده می‌کنند.
تاثیرات مثبت:
- وقتی بخشی از تیروئید برداشته شود، سطح هورمون تیروئید ممکن است به حالت عادی بازگردد
تاثیرات منفی:
جراحی تیروئید به پیوند خارجی NIH نیاز به بیهوشی عمومی دارد که می‌تواند منجر به وضعیتی به نام طوفان تیروئید شود. (بدتر شدن ناگهانی و شدید علائم در صورتی که داروهای ضدتیروئید قبل از جراحی برای جلوگیری از این مشکل مصرف نشود)
هنگامی که بخشی از تیروئید برداشته میشود، ممکن است پس از جراحی کم کاری تیروئید ایجاد شود و نیاز به مصرف داروهای هورمون تیروئید باشد. اگر کل تیروئید برداشته شود، بیمار باید تا آخر عمر داروی هورمون تیروئید مصرف کند. پس از جراحی، پزشک به بررسی سطوح هورمون تیروئید ادامه می‌دهد و دوز داروی تیروئید را در صورت نیاز تنظیم می‌کند.
بیشتر بخوانید: عفونت ادراری | چگونه به این عفونت مبتلا نشویم؟
درمان بیماری چشمی ناشی از به نام افتالموپاتی (GO)
اکثر موارد GO خفیف هستند. نکات زیر ممکن است به کنترل علائم خفیف کمک کند:
- قطره‌های چشمی می‌توانند به تسکین چشم‌های خشک و تحریک شده کمک کنند
- اگر پلک‌های به طور کامل بسته نمی‌شوند، بستن آن‌ها در شب یا استفاده از ماسک چشم می‌تواند به جلوگیری از خشکی چشم کمک کند
- اگر پلک‌های پف کرده است، خوابیدن با سر بالا ممکن است تورم را کاهش دهد
- عینک آفتابی می‌تواند به حساسیت به نور کمک کند
- عدسی‌های مخصوص عینک ممکن است به کاهش دید دوگانه کمک کند
اگر GO شدید باشد، پزشک ممکن است درمان‌های زیر را توصیه کند:
- پیوند خارجی NIH استروئیدها یا سایر داروهایی که پاسخ ایمنی بدن را کاهش می‌دهند
- جراحی برای بهبود برآمدگی چشم یا اصلاح تغییرات در بینایی
- پرتودرمانی پیوند خارجی NIH به عضلات و بافت‌های اطراف چشم (به ندرت استفاده میشود)
توجه: GO اغلب با درمان بهبود می‌یابد یا حتی خود به خود برطرف میشود. اما ممکن است عود کند یا بدتر نیز شود. محرک‌ها عبارتند از رویدادهای استرس‌زا زندگی و سیگار کشیدن.
بیشتر بخوانید: تب مالت، به اندازه یک لیوان شیر غیر پاستوریزه نزدیک است
یادداشت پایانی
تیروئید از ید برای ساخت هورمون‌های تیروئیدی استفاده می‌کند. اگر بیمار به بیماری گریوز یا یکی دیگر از اختلالات خودایمنی تیروئید مبتلا باشد، ممکن است به عوارض جانبی مضر ناشی از مصرف بیش از حد ید در رژیم غذایی خود حساس شود. خوردن غذاهایی که مقادیر زیادی ید دارند، ممکن است باعث پرکاری تیروئید یا تشدید آن شود. مصرف مکمل‌های ید نیز می‌تواند همین اثر را داشته باشد.