میخچه؛ با روش های خانگی قابل درمان، اما بازگشت پذیر است
میخچه و پینه تجمعی از نواحی سخت و ضخیم پوست هستند. اگرچه این نواحی سفت شده پوست امکان ایجاد در هر جایی از بدن دارند ولی معمولا آن‌ها را روی پاها، دست‌ها یا انگشتان مشاهده خواهید کرد.
میخچه و پینه از اصطکاک مکرر، مالش یا تحریک و فشار روی پوست به وجود می‌آیند. شایع‌ترین علت، کفش‌هایی است که پا به درستی در آن‌ها جا نمی‌شود. با کمی توجه و مراقبت اکثر موارد این عارضه‌ها قابل پیشگیری و درمان هستند.
در این مقاله از مجله سلامت سیوطب به ابعاد احتمالی میخچه و پینه، علائم و علل ایجاد آن و همچنین به راه‌های پیشگیری و درمان خواهیم پرداخت.
انواع میخچه
میخچه‌ها معمولا کوچک و گرد هستند و عمدتا در قسمت بالایی یا کناره‌های انگشتان پا رویت می‌شوند. چند نوع وجود دارد که عبارتند از:
بیشتر بخوانید : داغی کف پا با 17 علت متغیر از سندروم‌ها تا نوروپاتی محیطی
میخچه سخت
این نوع نواحی کوچک، سفت و متراکم پوست هستند که در ناحیه بزرگ‌تری از پوست ضخیم به وجود می‌آیند. میخچه‌های سخت معمولا در بالای انگشتان پا ایجاد می‌شوند؛ مناطقی که فشار استخوان روی پوست بیش از حد باشد.
میخچه نرم
سفید و خاکستری هستند، بافتی نرم‌تر و لاستیکی دارند و بیشتر بین انگشتان پا بروز می‌یابند.
میخچه دانه‌ای
این نوع کوچک و معمولا در کف پا بروز یافته و قابل مشاهده هستند.
بیشتر بخوانید: خارش کف پا؛ درمان خانگی و 9علت آن از اگزما تا نوروپاتی کف پا
پینه چیست؟
پینه‌ها تکه‌های سخت و ضخیم پوست هستند. در مقایسه با میخچه، پینه‌ها بزرگتر و دارای شکل نامنظم‌تری هستند. افراد معمولا پینه‌ها را در پایین پای خود و در نواحی استخوانی که وزن را تحمل می‌کنند مانند پاشنه پا، انگشت شست پا، قوزک پا و در امتداد کنار پا مشاهده می‌کنند. درجاتی از تشکیل پینه در کف پا طبیعی به نظر می‌رسد.
بر خلاف میخچه که بیشتر در ناحیه پا رشد می‌یابد، پینه روی دست‌ها نیز به وفور دیده می‌شود. به عنوان مثال، پینه‌ها در جایی که اصطکاک یا مالش مکرر وجود دارد، شکل می‌گیرند، مانند نوک انگشتان نوازندگان گیتار یا دست‌های ژیمناستیک‌ها، وزنه‌برداران یا صنعتگران و غیره.
بیشتر بخوانید: ۷ درمان سیاتیک؛ از خودمراقبتی تا جراحی و حجامت عصب سیاتیک
تفاوت میخچه و پینه
میخچه‌ها کوچک‌تر و عمیق‌تر از پینه هستند و معمولا دارای مرکز سخت که با پوست متورم احاطه شده است. میخچه هنگام فشار دادن امکان دارد دردناک باشد. نوع سخت آن اغلب در بالای انگشتان پا یا لبه خارجی انگشت کوچک پا به وجود می‌آید. نوع نرم عمدتا بین انگشتان پا تشکیل خواهد شد.
پینه‌ها به ندرت دردناک هستند و روی نقاط فشاری مانند پاشنه‌ها، گوی‌های پا، کف دست و زانو ایجاد می‌شوند. آن‌ها در اندازه و شکل متفاوت و اغلب بزرگتر از میخچه هستند. با نگاهی کلی به عکس میخچه به تفاوت آن با پینه پی خواهید برد.
بیشتر بخوانید : انگشت چکشی یا انگشت دراپ را جدی بگیرید و درمان کنید
میخچه و پینه چگونه تشکیل می‌شوند؟
هر دوی این عارضه‌ها از اصطکاک مکرر، مالش یا تحریک و فشار روی پوست به وجود می‌آیند. آن‌ها معمولا در نواحی استخوانی یا برجسته پا بیشتر ایجاد می‌شوند. روی دست‌ها (به احتمال زیاد پینه‌ها) در مناطقی که مالش مداوم روی پوست وجود دارد، تشکیل می‌شوند.
لایه‌های سفت شده پوست میخچه و پینه در واقع راه دفاعی بدن برای محافظت از پوست زیرین در برابر تحریک و فشار هستند.
بیشتر بخوانید : درمان خانگی پا درد و روش های ساده تسکین درد پا
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به میخچه هستند؟
- در صورت داشتن شرایط پزشکی که تراز طبیعی استخوان‌های پا را تغییر می‌دهد. به عنوان مثال، آرتریت در پا، بونیون، خار استخوان یا انگشت چکشی از جمله عواملی هستند که به دلیل برجستگی بیشتر از حالت عادی، آن ناحیه از پوست را دچار اصطکاک و فشار بیشتری کرده و در نهایت منجر به پینه یا میخچه خواهند شد.
- راه رفتن زیاد بدون جوراب
- پوشیدن کفش‌هایی که برای پا تنگ و کوچک باشد
- کشیدن بیش از حد سیگار
- گرفتن زیاد از حد و مداوم ابزاری بین انگشتان مانند قلم خوشنویسی، مغار، ابزارهایی برای قلمزنی روی مس و برنج
بیشتر بخوانید : علت پا درد از زانو به پایین و بهترین روش‌های درمان خانگی و پزشکی
آیا میخچه و پینه دردناک هستند؟
این دو عارضه هم امکان دردناک بودن دارند و هم بیشتر مواقع بدون درد هستند. برخی از آن‌ها احتمالا در ابتدا دردناک نباشند، اما با ضخیم شدن، به مرور زمان دردناک می‌شوند. نواحی برجسته پوست به ویژه میخچه گاهی حساس به لمس یا فشار خواهد بود. پینه‌ها نسبت به پوست معمولی اطراف آن حساسیت کمتری نسبت به لمس دارند. گاهی اوقات ترک‌هایی (به نام فیشر) در پینه ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید : پا درد کودکان، چگونگی تشخیص و روش های درمانی درد پا
آیا میخچه خطرناک است؟
عفونی شدن میخچه یا پینه امری غیر ممکن به نظر نمی‌رسد. نوع عفونی شده دردناک بوده و با کمترین فشار راه رفتن را به شدت دشوار خواهد کرد. در صورت کلی عارضه‌های خطرناک و جدی نیستند.
با عفونی شدن آن‌ها امکان تخریب بافت‌های کناری دور از ذهن نیست، که در صورت عدم درمان امکان دارد برای مفاصل تنش‌زا شده و در نهایت فرد به بیماری‌های مفصلی در ناحیه پا مبتلا شود. بدون شک سهل‌انگاری در درمان در مراحل اولیه درد، نیاز به درمان دارویی یا حتی جراحی را در ادامه محرز خواهد ساخت.
بیشتر بخوانید: خار پاشنه پا و ۹ راه درمانی بدون جراحی و درمان آن با ۷ حرکت ورزشی
محتمل‌ترین علل میخچه و پینه
عوامل مختلفی در ایجاد این دو عارضه دخیل هستند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- کفش‌های نامناسب
کفش‌هایی که پا به درستی در آن‌ها جا نمی‌شوند و به عبارتی تنگ هستند، شایع‌ترین علت ایجاد میخچه در بالای پا به شمار می‌رود. کفش‌های خیلی تنگ یا کفش‌هایی که دارای قسمت‌هایی هستند که روی پوست ساییده می‌شوند، برش، اصطکاک و فشار را به وجود می‌آورند که منجر به پینه یا میخچه خواهند شد.
برای مثال زنانی که به طور مکرر کفش‌های پاشنه بلند می‌پوشند، معمولا از فشار روی پا هنگام راه رفتن، پینه روی قوزک پای خود ایجاد می‌کنند.
- ایستادن، راه رفتن یا دویدن برای مدت طولانی
- سرگرمی‌های بدنی، فعالیت‌های ورزشی یا کار که به پاها فشار بیش از حد وارد می‌آورد
- پا برهنه راه رفتن
- نپوشیدن جوراب با کفش
- داشتن جوراب یا آستر کفش که هنگام پیاده روی در زیر پا لیز خورده و دسته می‌شود
- راه رفتن با وضعیت نامناسب: راه رفتن بیش از حد سنگین روی لبه داخلی یا خارجی پا
- فعالیت‌های ورزشی یا کار که باعث اصطکاک مکرر در ناحیه‌ای از پوست دست یا انگشتان شود
- بدشکلی‌های ساختاری پا یا تغییر بیومکانیک (انگشت چکشی، بونیون‌های خیاط، بدشکلی از بدو تولد)
بیشتر بخوانید: درمان در رفتگی مچ پا به روش‌های مختلف به همراه شیوه تشخیص
محتمل‌ترین علائم میخچه و پینه چیست؟
- ناحیه‌ای ضخیم و خشن از پوست
- یک برآمدگی سخت شده و برجسته
- حساسیت یا درد زیر پوست
- پوسته پوسته شدن، خشک یا مومی شکل
- حساسیت کمتر به لمس نسبت به پوست اطراف
- درد، قرمزی و گاهی تاول
- لکه ضخیم، سفت شده و بزرگتر و معمولا صاف‌تر از پوست (احتمالا کالوس است)
بیشتر بخوانید : درد پاشنه پا؛ معرفی ۱۲ درمان برای این عارضه
میخچه و پینه چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
تشخیص دشوار نیست و نیاز به هیچ آزمایشی ندارد. یک معاینه بصری ساده پوست معمولا تمام چیزی است که برای تشخیص لازم خواهد بود. پزشک در مورد شغل، میزان راه رفتن و ایستادن و فعالیت‌هایی که فرد شرکت می‌کند سوال می‌پرسد.
اگر این عارضه‌ها روی پای قرار داشته باشد، ممکن است پزشک از شخص بخواهد که راه برود تا وضعیت بدنی و نحوه راه رفتن او را بررسی کند، احتمالا در مورد کفش خواهد پرسید و اینکه چگونه از پاهای خود مراقبت می‌کند.
بیشتر بخوانید: تشخیص صافی کف پا؛ معرفی ۶ روش اصلی برای بررسی قوس کف پا
درمان میخچه و پینه پا در منزل
درمان بستگی به علائم و علت ایجاد دارد. برای نوع معمولی، از بین بردن تجمع پوست یک درمان موثر به حساب می‌آید. این مراحل را باید دنبال کرد:
- پا را در آب گرم خیس کنید تا پوست نرم شود معمولا پنج تا 10 دقیقه زمان لازم است.
- سنگ پا را خیس کرده در حالی که پوست پا هنوز نرم است، آن را به آرامی روی میخچه یا پینه حرکت دهید تا بافت مرده از بین برود.
- سنگ پا را در یک جهت حرکت داده و مراقب باشید که بیش از حد پوست را جدا نکنید. امکان دارد منجر به خونریزی و عفونت شود.
- هر روز یک کرم یا لوسیون مرطوب کننده روی میخچه یا پینه و پوست مرده اطراف مالیده شود. سعی شود از محصولات حاوی اوره، اسید سالیسیلیک یا لاکتات آمونیوم استفاده شود. این مواد به مرور زمان پوست را نرم و لطیف می‌کنند.
- اطراف میخچه یا پینه را با پدهای چسبی که یک سوراخ در وسط دارند، بپوشانید (میخچه باید در ناحیه سوراخ مرکزی قرار بگیرد) پد پوست خال و سایر محصولات میخچه و پینه را می‌توان در داروخانه بدون نیاز به نسخه خریداری کرد. پدهای بالشتکی به محافظت از میخچه یا پینه در برابر تحریک کمک می‌کند و درد و فشار را کاهش می‌دهد.کفش‌هایی با اندازه و فرم مناسب باید پوشید.
- ناخن‌های پا را باید کوتاه نگه داشت. ناخن‌های بلند باعث می‌شوند انگشتان پا به بالای کفش فشار آورده و منجر به اصطکاک و افزایش فشار می شوند. ناخن‌های پا را مستقیما کوتاه کرده و گوشه‌ها را گرد نکنید.
- اگر دردناک هستند، از یک بسته سرد برای کاهش درد و تورم هر بار بیش از 10 تا 20 دقیقه استفاده شود.
- هرگز سعی نکنید میخچه یا پینه را با یک جسم نوک تیز برش دهید، بتراشید یا از بین ببرید.
- در صورت داشتن دیابت، گردش خون ضعیف، مستعد عفونت بودن و داشتن پوست ظریف، برای درمان میخچه دست و میخچه پا نباید خودسرانه عمل کرد و باید حتما به پزشک مراجعه کرد تا از تبعات بعد از درمان در امان بود.
بیشتر بخوانید : درمان صافی کف پا؛ ارائه بهترین روش‌ها برای بازگرداندن قوس طبیعی پا
آیا باید داروهای بدون نسخه را برای درمان میخچه یا پینه امتحان کنم؟
محصولات بدون نسخه‌ای که برای درمان استفاده می‌شوند حاوی مواد شیمیایی خشن هستند. اگر فرد در استفاده از این ماده شیمیایی دقیق نباشد، امکان آسیب به پوست سالم اطراف پینه دور از ذهن نیست.
در صورت ابتلا به بیماری دیابت هرگز نباید خود درمانی کرد. به دلیل عوارض احتمالی پا در مبتلایان به دیابت حتما به پزشک مراجعه شود. استفاده از پدهای چسبی برای از بین بردن بهترین گزینه خواهند بود.
بیشتر بخوانید: درمان پا درد؛ از داروهای ضدالتهابی،کیسه‌های یخ و کفش طبی
آیا میخچه و پینه قابل پیشگیری است؟
پاها قسمتی از بدن هستند که اغلب نادیده گرفته می‌شوند تا زمانی که مشکلی ایجاد شود. با کمی توجه و مراقبت اکثر موارد میخچه یا پینه قابل پیشگیری خواهند بود. مواردی که باید در نظر داشته باشید عبارتند از:
- پوشیدن کفش‌هایی راحت و مناسب: کفش‌ها باید پاها را نگه دارند، بالشتک خوبی داشته باشند و کفی ضربه‌گیر در آن‌ها استفاده شود. ناحیه پنجه کفش باید طول و عرض کافی داشته باشد تا انگشتان پا به کفش یا انگشتان دیگر ساییده نشوند
به این معنی است که باید از کفش‌های باریک پاشنه بلند که انگشتان پا را به سمت جلو می‌برند و باعث ساییدگی آن‌ها به کفش یا یکدیگر می‌شوند، اجتناب کرد. از کفش‌های با کف سخت یا چرمی‌خودداری شود، مگر اینکه به اندازه کافی بالشتک داشته باشند تا محل پاها را نرم کنند
- پوشیدن جوراب با کفش: اطمینان حاصل شود که جوراب‌ها به اندازه کافی نرم هستند و زیر پا جمع نخواهند شد
- از کفی‌های بالشتکی استفاده شود: اگر در گذشته میخچه یا پینه داشته‌اید، از پزشک در مورد کفی‌های سفارشی و طبی اطلاعات کسب کنید. این کفی‌ها می‌توانند نیروهای تحمل‌کننده وزن را در کف پا یکنواخت کنند تا از تشکیل پینه جلوگیری به عمل آورند. همچنین استفاده از پشم بره (نه پنبه) بین انگشتان اصطکاک را از بین برده و میخچه را نرم خواهد کرد
- استفاده از دستکش: هنگام انجام کار دستی با مواد سنگین یا خشن که می‌تواند به پوست دست یا انگشتان آسیب برساند، استفاده از دستکش گزینه مناسبی برای جلوگیری از ایجاد این عارضه خواهد بود
- پاها را هر روز بررسی و آن‌ها را تمیز نگه دارید. پاها را با آب گرم و صابون شسته و بعد از خشک کردن از کرم مرطوب‌کننده پا استفاده کنید. این به نرمی و لطافت پوست کمک می‌کند
- کوتاه نگه داشتن ناخن‌های پا
- پا برهنه راه نرفتن
- در صورت عرق زیاد پاها، روزانه از یک پودر پا استفاده شود تا پاها خشک بمانند
بیشتر بخوانید: درد استخوان دنبالچه؛ نگاهی به ۱۱ نشانه کوکسیدینیا +۷ علت
بعد از بهبودی میخچه و پینه، دوباره برمی‌گردند؟
از آنجایی که این عارضه‌ها در نتیجه اصطکاک، تحریک یا فشار روی پوست ایجاد می‌شوند، در صورت رفع نشدن علت، امکان دارد در هر زمانی برگردند. به عبارت دیگر، اگر کفش‌های نامناسب دلیل آن باشد و همچنان به پوشیدن همین کفش‌ها ادامه دهید، احتمالا آن‌ها برمی‌گردند.
خوشبختانه اکثر میخچه‌ها و پینه‌ها با کمی‌دقت و توجه در خانه قابل درمان و کنترل هستند. اگر دیابت دارید، مستعد عفونت هستید یا پوست پاها ظریف است، به پزشک مراجعه کنید تا از عدم بازگشت آن مطمئن شوید.
بیشتر بخوانید: درمان درد ساق پا با کمک روش‌های خانگی، سنتی و جراحی
در صورت داشتن میخچه یا پینه چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- ابتلا به دیابت: افراد مبتلا به دیابت امکان دارد دچار کمبود احساس یا نوروپاتی محیطی باشند که تشخیص درد مناسب را دشوار می‌کند. دور از ذهن نیست که دیابتی‌ها گردش خون ضعیفی در پاهای خود داشته باشند که بهبودی را دشوار می‌سازد. دیابت زمینه تبدیل میخچه و پینه به یک عارضه عفونی را فراهم می‌کند
- داشتن بیماری‌های زمینه‌ای: اگر فرد بیماری یا شرایط زمینه‌ای دیگری داشته باشد که خطر عفونت را افزایش می‌دهد مانند انگشت چکشی یا بونیون یا پوست ضعیف و ظریف
- درمان‌های خانگی برای مدیریت میخچه یا پینه کارساز نباشد
- داشتن ساختار یا تراز استخوانی غیرطبیعی که دلیل آن ایجاد مکرر این عارضه باشد
- در صورتی که درد آن‌ها بدتر شود یا فکر می‌کنید که عفونی شده است. علائم عفونت عبارتند از قرمزی، درد، تورم و ترشح چرک از آن‌ها
- داشتن درد پای شدید هنگام راه رفتن که دلیل آن مبهم و ناشناخته باشد
بیشتر بخوانید: پا درد، شناخت ۱۶ دلیل و بررسی ۱۰ روش درمان خانگی درد پا
یاداشت پایانی
اکثر میخچه‌ها و پینه‌ها با پیروی از نکات ساده ذکر شده در این مقاله قابل مدیریت هستند. پرهیز از کفش‌های تنگ و چسبان، بعد از خیساندن پاها در آب گرم، استفاده از سنگ پا برای از بین بردن این عارضه‌ها راه‌های موثری هستند که به از بین بردن آن‌ها کمک می‌کنند.
به صورت کلی عارضه‌های جدی و خطرناکی نیستند و نیازی به نگرانی ندارند، چون با درمان‌های خانگی و رعایت یک سری نکات مانند جوارب پوشیدن، پا برهنه راه نرفتن و مرطوب نگه داشتن پاها برطرف می‌شوند.
در صورت ابتلا به دیابت و بیماری‌های زمینه‌ای که موجب ظهور مجدد آن می‌شوند مراجعه به پزشک برای درمان میخچه لازم به نظر می‌رسد.
سوالات متداول میخچه :
1.آیا میخچه و پینه خطرناک هستند؟
در کل عارضه‌های خطرناکی محسوب نمی‌شوند و به راحتی قابل درمان هستند. در افرادی که مبتلا به دیابت هستند امکان دارد میخچه عفونی شده و فرد را از راه رفتن راحت باز دارد که با مراجعه به پزشک قابل درمان است.
آیا برای میخچه و پینه جراحی نیاز است؟
اگر ناهنجاری ساختاری در پا یا انگشتان پا وجود داشته باشد که منجر به ایجاد مکرر شود، ممکن است جراحی در نظر گرفته شود. در این مورد، جراح امکان دارد نیاز به برداشتن یا تراز مجدد بافت استخوانی داشته باشد. دلایل دیگر برای جراحی این است که میخچه‌ها یا پینه‌ها بسیار دردناک شده و فرد را از راه رفتن راحت یا عادی باز دارد.
علل ایجاد میخچه چیست؟
عمدتا کفش‌های نامناسب و تنگ، فشار زیاد به لبه‌های بیرونی و داخلی پا، راه رفتن با پای برهنه و فعالیت‌های سنگین از عمده‌ترین دلایل ایجاد میخچه و پینه به شمار می‌روند.