بی خوابی در شب، هیولایی که حتماً میتوانید آن را شکست دهید
بیشتر افراد حتما یک بار در طول عمرشان بیخوابی در شب را تجربه میکنند که منجر به بیحالی و خوابآلودگی در طول روز میشود. در شرایطی که بیخوابی به طور مقطعی و به دلایل مشخصی چون استرس و فشار روانی ایجاد شده باشد، با انجام روشهای معمول بهبود خواب، میتوان آن را درمان کرد.
اما اگر به مدت طولانی نمیتوانید درست بخوابید یا خواب راحتی ندارید، باید بدانید که احتمالا دلایل پزشکی دیگری باعث بروز این حالت شدهاست. بنابراین در صورتی که بیخوابی ادامهدار باشد و با راهحلهای معمول بهبود پیدا نکند، باید برای شناخت دلایل و درمان آن به پزشک مراجعه کنید.
از آن جایی که خواب کافی و سالم برای بدن از اهمیت بالایی برخوردار است، عدم درمان بیخوابی در شب، میتواند عوارض خطرناکی بر سلامتی افراد داشته باشد.
در این مقاله با بیخوابی در شب، دلایل به وجود آورنده آن و راههای درمان انواع آنها آشنا میشویم.
بیشتر بخوانید: علت بی خوابی و سردرد همزمان + راه حلها
بیخوابی چیست؟
بیخوابی (Insomnia) یک عارضه شایع است که باعث میشود خوابیدن برای افراد، به کاری سخت، طاقتفرسا و حتی غیرممکن بدل شود.
علاوه بر این در هنگام ابتلا به این اختلال، فرد ممکن است زودتر از موعد مقرر بیدار شده و دیگر قادر به خوابیدن نباشد.
یکی از علائم این عارضه این است که فرد بعد از بیدار شدن از خواب، همچنان احساس خستگی و بیحالی میکند.
بیخوابی علاوه بر کم کردن میزان انرژی بدن، بر خلق و خو، سلامت بدن، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی اثرگذار است.
بیخوابی میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد و بنابراین با روشهای متفاوتی برطرف میشود.
علائم بیخوابی
نشانههای این مشکل که از کمبود خواب کافی و سالم در افراد حکایت دارد، شامل موارد زیر است:
- سخت به خواب رفتن در هنگام شب
- بیدار شدن در طول شب
- بیدار شدن در صبح خیلی زود
- احساس بیحالی و کسلی بعد از خواب شبانه
- خوابآلودگی و خستگی در طول روز
- زودرنجی، افسردگی و اضطراب
- عدم تمرکز روی وظایف و ضعیف شدن توان یادآوری وقایع
- افزایش اشتباهات فردی و تصادفها
- نگرانی مداوم در مورد خواب
بیشتر بخوانید : علت بی خوابی چیست و چگونه باید با آن رو به رو شد؟
انواع بیخوابی
بیخوابی شامل طیف گستردهای از اختلالات خواب است که به دلایل مختلفی رخ میدهد و کیفیت و کمیت خواب را در افراد کاهش میدهد.
بیخوابی به صورت معمول سه نوع دارد:
بیخوابی گذرا:
زمانی که علایم تا سه شب ادامه داشته باشند و با روشهای معمول بهبود پیدا کنند
بیخوابی حاد:
بیخوابی کوتاه مدت نام دیگر این نوع از بیخوابی است و علایم و نشانههای آن تا هفتهها باقی میماند.
بیخوابی مزمن:
این نوع از بیخوابی ماهها و حتی سالها ادامه دارد. بر اساس گزاراشات مرکز ملی بهداشت، اکثریت موارد ابتلا به بیخوابی مزمن، دارای مشکلات و بیماریهای زمینهای دیگری نیز بودهاند.
بیشتر بخوانید : کمخوابی و تأثیر بزرگ آن بر زندگی
تشخیص بیخوابی
بسته به وضعیت بیمار، تشخیص بیخوابی و جستوجو برای علت آن به روشهای زیر انجام میشود:
معاینه بالینی و فیزیکی:
اگر علت بیخوابی فرد ناشناخته باشد، پزشک بیمار را برای بررسی بیماریهای احتمالی که به نوعی با بیخوابی مرتبط هستند معاینه خواهد کرد. ممکن است برای بررسی عملکرد غده تیروئید و دیگر عوامل مرتبط با بیخوابی از فرد مبتلا، آزمایش خون گرفته شود.
بررسی عادتهای خواب:
علاوه بر پرسیدن سوالهای مربوط به خواب، پزشک برای تکمیل مرحله تشخیص و برای فهمیدن الگوی خواب و بیداری، از بیمار میخواهد تا ساعات خواب و بیداری خود را هر روز یادداشت کند.
مطالعه الگوی خواب فرد:
اگر علت بیخوابی مشخص نباشد یا فرد علایم سایر اختلالات خواب مانند وقفه تنفسی در خواب یا سندروم پای بیقرار را داشته باشد، باید یک شب را در مرکز تحقیقاتی خواب بگذراند. در این مرکز آزمایشهای لازم انجام میشود و فعالیت بدن در هنگام خواب برای درمان بی خوابی به صورت دقیق مورد بررسی قرار میگیرد. امواج مغزی، تنفس، ضربان قلب، حرکات چشم و حرکات بدن در طی خواب در این مرکز بررسی میشود.
مشکلات ناشی از خواب ناکافی و عوارض بیخوابی در شب
خواب نقش بسیار مهمی در تضمین سلامت داشته و به اندازه رژیم غذایی مناسب و فعالیتهای فیزیکی به صورت روزانه و مرتب، اهمیت دارد. بیخوابی به هر دلیلی که رخ دهد، میتواند بر سلامت روانی و فیزیکی افراد اثرات منفی بگذارد.
افراد مبتلا به بیخوابی نسبت به افرادی که از نظر خواب مشکل خاصی ندارند، کیفیت زندگی پایینتری را تجربه میکنند.
مشکلات و عوارض جانبی بیخوابی:
- عملکرد شغلی و تحصیلی پایین
- واکنش کند در زمان رانندگی و یا مواجه با تصادفات خطرناک
- اختلالات روانی و ذهنی مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی
- افزایش خطر عوارض بیماریهای بلند مدت مانند فشار خون و بیماریهای قلبی
بیشتر بخوانید : عوارض کم خوابی | با از دست دادن تنها 8 ساعت خواب چه خیانتی به خود میکنیم؟
دلایل متداول بیخوابی در شب و راههای درمان آنها را بشناسید
تکرر ادرار
تکرر ادرار در بین خانمها رایج تر از آقایان است. در بسیاری از موارد ابتلا، این موضوع روی کیفیت خواب آنها تاثیرگذار است.
این مسئله در بلندمدت به بروز علائم بیخوابی در شب منجر میشود.
با رعایت نکات زیر میتوانید از تکرر ادرار و بیخوابی در شب ناشی از آن جلوگیری کنید:
- از مصرف زیاد نوشیدنی دو الی سه ساعت قبل از خواب پرهیز کنید
- کافئین نخورید زیرا کافئین عمکلرد ادرار را تحریک میکند و باعث میشود که خواب خوبی نداشته باشید
بیشتر بخوانید:دلایل کم خوابی (9 علت اصلی که ممکن است از آنها بیخبر باشید)
میگرن
سردرد و علائم همراه میگرن میتوانند مانع از به خواب رفتن شوند. همچنین شدت بعضی از حملههای میگرنی میتواند باعث بیدار شدن افراد از خواب شود.
بسیاری از افراد مبتلا به سردرد های میگرنی با این مشکل مواجهند و از خواب مناسب در شب محروم هستند. پزشکان در این موارد به بیماران پیشنهاد میکنند که قبل از هر چیز بدن خود را هیدراته نگه دارند و به اندازه کافی آب بنوشند.
استفاده از مواد غذایی مناسب و مصرف آب به اندازه کافی میتواند به کاهش دردهای میگرنی کمک کند و باعث بهبود در چرخه خواب شود.
بیشتر بخوانید: دلکوویو چگونه ما را از شر میگرن راحت کرده و کیفیت خوابمان را بهتر میکند؟
کمبود منیزیم
مطالعات نشان میدهند که منیزیم می تواند روی روحیه فرد، کاهش اضطراب و خشم تاثیرگذار باشد. در نتیجه مصرف منیزیم به میزان لازم، کیفیت خواب فرد را بالا می برد.
کمبود منیزیم همچنین باعث افزایش گرفتگی عضلات، مشکلات عصبی، قند، کاهش تولید سروتونین و درد ماهیچهها می شود و تمام این علائم میتوانند باعث کاهش کیفیت خواب در شب شوند.
برای جلوگیری از بیخوابی در شب، میتوانید پودر منیزیم را با آب سرد یا گرم مخلوط کنید و در طول روز مصرف کنید.
بهم خوردن ریتم شبانهروزی بدن
هر اتفاق و پروسهای در بدن ما بستگی به ریتم 24 ساعته آن دارد که این ریتم از طریق ساعت طبیعی تعیین میشود.
قرار گرفتن در معرض نورهای مصنوعی مانند نور صفحه کامپیوتر و موبایل در ساعات شب، از دلایل بر هم خوردن ریتم بدن است. در این شرایط بدن در تشخیص روز و شب دچار اختلال میشود، بنابراین خودش را برای خواب آماده نمی کند.
اگر شب ها بیخواب هستید و صبحها خوابتان میآید، حتما ریتم شبانهروزی بدن شما به هم خورده است.
یکی از راهحلهای ممکن در این شرایط، دوری از کافئین است.
همچنین برای بهبود وضعیت به خواب رفتن شبانه، باید سه الی چهار ساعت قبل از خواب، لوازم الکترونیکی را از خودتان دور کنید.
بیشتر بخوانید: بررسی بی خوابی در بارداری + 12 علت اصلی
مصرف داروهای محرک
استفاده از بعضی داروها، به شدت باعث بدخوابی در افراد میشوند.
داروهای ضد افسردگی مثل بوپروپیون و ونلافاکسین نیز میتوانند باعث بیخوابی در شب شوند.
اگر مصرف چنین داروهایی باعث بیخوابی در شما شده، از پزشک متخصص بخواهید که جایگزینهای مناسبتری را به شما معرفی کند.
انسداد ریه
بیماری مزمن انسداد ریه (COPD) میتواند خواب افراد را به هم بریزد. در حیقیقت این بیماران از کمخوابی، بیخوابی در شب، تنگی نفس هنگام خواب و افسردگی رنج میبرند.
داروهای درمانی این بیماری نیز روی کمبود خواب تاثیرگذار است. در این حالت باید با پزشک متخصص، برای تنظیم ساعات خواب از طریق زمانبندی مصرف داروها، مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: درمان کابوس؛ با خوابهای وحشتناک خداحافظی کنید
مشکلات مربوط به بینی
بسیاری از افراد به دلیل مشکلات سینوسی و بینی نمیتوانند در شب خواب راحتی داشته باشند. یک فرد در حالت ایدهآل باید بتواند از بینی تنفس کند.
بسیاری از افراد بینی گرفته دارند و نمیتوانند تنفسی غیر از راه دهان داشته باشند. این مشکل ممکن است ژنتیکی یا به دلیل آسیبدیدگیهایی در ناحیه بینی باشد.
این موضوع باعث پایین آمدن کیفیت خواب و سخت خوابیدن در این بیماران و در نتیجه بیخوابی در شب میشود.
در بعضی موارد این افراد با مصرف داروهای ضد آلرژی درمان میشوند، اما در موارد شدیدتر نیاز به جراحی دارند.
بیشتر بخوانید: فلج خواب یا بختک، لحظهای میان رویا و واقعیت
اضطراب و افسردگی
یکی از نشانههای افسردگی به هم خوردن الگوی خواب در افراد است. بسیاری از افراد افسرده در خوابیدن دچار مشکل میشوند یا شبها را کاملا بیدار هستند.
در مواجه با بیخوابی ناشی از افسردگی، میتوان با تنظیم برنامههایی برای فعالیتهای روزانه، تا حدی از بیخوابی در شب جلوگیری کرد.
اگر علت بیخوابی شما افسردگی باشد، احتمالا نشانههای دیگری از جمله افزایش وزن ناخواسته، کمبود هیجان و افکار خودکشی نیز در شما ظاهر میشود. در این حالت باید حتما به یک روانپزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی بزرگسالان را با خواندن این مطلب بیابید!
یائسگی
یائسگی باعث به هم ریختن هورمونها و در نتیجه تغییرات روحی و جسمی در خانمها میشود. معمولا خانمها در دوران قبل و بعد از یائسگی مشکلاتی مثل خواب بد را گزارش میکنند.
نشانههای دیگری مثل گر گرفتن، تغییر حالات روحی، بیخوابی در شب و تنگی نفس در خواب نیز برای این افراد رخ میدهد.
درمان از طریق کنترل میزان استروژن و پروژسترون در بدن، میتواند به بهبود علائم یائسگی کمک کند.
سندروم پای بیقرار
هرگونه حرکتی در خواب مثل حرکات مربوط به سندروم پای بیقرار میتواند روی کیفیت خواب شما تاثیرگذار باشد. این وضعیت همراه با احساساتی مثل سوزش، گزیدگی و ضعف همراه است که معمولا قبل از خواب افزایش پیدا میکند.
در این شرایط باید علائم خود را کاملا و به طور دقیق به پزشک گزارش دهید تا بتواند درمان مناسب برای شما را بیابد.
بیشتر بخوانید: علت بی خوابی کودکان چیست؟
راههای پیشگیری از بیخوابی در شب
موارد زیر به پیشگیری از بیخوابی در شب و بالا بردن کیفیت خواب شبانه کمک میکنند:
- شبها در ساعت مشخصی به رختخواب بروید، صبحها در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید و این الگوی ثابت را حتی در روزهای تعطیل هفته هم حفظ کنید
- فعال باقی بمانید، چرا که فعالیتهای روزانه منظم به بهبود کیفیت خواب شبانه کمک میکند
- داروهای مصرفی خود را به دقت کنترل کنید؛ چون ممکن است برخی از داروها در بروز بیخوابی موثر باشند
- چرت عصرانه را متوقف یا محدود کنید
- مصرف کافئین و الکل را محدود کرده یا متوقف کنید
- از مصرف فرآوردههای نیکوتیندار دوری کنید
- از خوردن غذا و نوشیدنی در حجم زیاد پیش از خواب پرهیز کنید
- محیط آرام و مناسبی را برای خوابیدن فراهم کرده و از اتاق خواب برای کار کردن و فعالیتهای غیر مرتبط با خواب استفاده نکنید
- الگوی ثابتی را برای گذراندن دقایق پیش از خواب دنبال کنید؛ حمام آب گرم، خواندن کتاب و یا گوش دادن به موزیکهای آرامشبخش بسیار کمککننده هستند
به طور کلی میتوان گفت که در هر سنی که باشید، بیخوابی شما قابل درمان یا کنترل است. با رعایت یک سری نکات مهم و ضروری در طول روز میتوانید به راحتی در شب بخوابید و از عوارض بیخوابی در بلند مدت جلوگیری کنید.
در صورتی که بیخوابی ناشی از دلایل پزشکی و بیماریهای دیگر باشد، ابتدا باید علل اصلی بیخوابی را بیابید، سپس میتوانید با تغییر عادتهای خواب و برطرف کردن بیماریها و مشکلاتی که منجر به بیخوابی شدهاند، برای درمان آن اقدام کنید.
برای آشنایی با انواع بیخوابی و راههای درمان هر کدام، این مقاله را بخوانید.