تشنج در خواب، اختلالی شایعتر از میگرن، سکته مغزی و آلزایمر
تشنج در خواب هنگامی رخ میدهد که سیگنالهای الکتریکی که سلولهای مغز با عضلات، اعصاب و سایر قسمتهای مغز ارتباط برقرار میکنند از بین بروند و پیامهای کم و جزئی به سایر قسمتهای مغز ارسال کنند.
خواب عمیق در طول شبانه روز باعث بهتر کار کردن مغز، در روز آینده میشود. در حقیقت خواب مناسب و آرام، مغز را از وقایع روز ریکاوری میکند. افراد مبتلا به صرع یا تشنج در خواب، در طی شبانهروز خواب آرامی را تجربه نمیکنند. این افراد در روز آینده، دائما احساس خستگی میکنند و مغزشان عملکرد مثبت و خوبی ندارد. عدم تمرکز در این افراد بسیار شایع است.
صرع متشکل از 30 اختلال است که در آن فعالیت غیرطبیعی مغز باعث تشنج در خواب میشود. تشنج در خواب چهارمین اختلال عصبی شایع، بعد از میگرن، سکته مغزی و بیماری آلزایمر است.
صرع و خواب یک رابطه دو طرفه با یکدیگر دارند. این بدان معناست که خواب ضعیف ممکن است باعث تشنج صرعی شود و در عین حال، داشتن صرع میتواند به مشکلات خواب کمک کند.
در ادامه درباره تشنج در خواب و روشهای درمان بیشتر توضیح خواهیم داد با مجله سیوطب همراه باشید.
تشنج در خواب چیست؟
بسیاری از افراد بزرگسال در طول روز دچار تشنج میشوند. چنانچه بیش از 90% این تشنجها در خواب اتفاق بیافتد، فرد مبتلا به اختلال تشنج در خواب در نظر گرفته میشود. همانطور که قبلتر نیز بیان شد، عامل تشنج، تخلیه شدید بار الکتریکی مغز است. هنگامیکه این اتفاق رخ میدهد، فعالیت مغز به طور ناگهانی تغییر پیدا میکند.
بیشتر بخوانید: درمان لرزش در تمام اعضای بدن و دلایل رعشه در جوانی و کهنسالی
تشنج انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- تشنج جنرال (عمومی): هنگامیکه فرد به تشنج عمومی گرفتار میشود، تمام قسمتهای مغز او درگیر خواهند شد
- تشنج فوکال (کانونی): برخلاف تشنج عمومی، تشنج فوکال تنها بخشی از مغز را درگیر خواهد کرد
بر اساس دستهبندی بالا، تشنج میتواند در طول شبانهروز اتفاق بیافتد. بهعنوان مثال برخی از افراد ممکن است در روز دچار تشنج شوند و برخی دیگر در شب.
بیشتر بخوانید : درمان تیک عصبی و روشهای مدیریت سندرم تورت
آیا تشنج در خواب همان صرع است؟
شاید شما هم با خواندن مطالب بالا، این سوال در ذهنتان به وجود آمده باشد که آیا تشنج همان صرع است؟ در پاسخ باید گفت: صرع تنها یکی از دلایلی است که میتواند منجر به تشنج در خواب شود و عوامل دیگری نیز بر روی تشنج مغز تاثیرگذارند. عواملی مثل عفونتهای مغزی، قند خون پایین، ترک الکل، ضربه به مغز.
بنابراین میتوان گفت صرع یک دلیل مهم و اساسی در تشنج است. صرع میتواند فرد را به مشکلات دیگر پزشکی، شناختی و اجتماعی مبتلا کند؛ اما تشنج این موارد را ندارد. پس اولین تفاوت صرع و تشنج، مشکلات بعد از آن است.
بیشتر بخوانید: چرایی بروز اختلال تیک در افراد مختلف و صفر تا صد آن
ارتباط بین صرع و مغز
مغز متشکل از سلولهای عصبی است که از طریق تکانههای الکتریکی کوچک با یکدیگر ارتباط دارند. این تکانهها با استفاده از پیامرسانهای شیمیایی به نام انتقال دهندههای عصبی در سراسر بدن حرکت میکنند. به طور معمول، فعالیت الکتریکی مغز نسبتا منظم است.
در بیماران مبتلا به صرع، فعالیت الکتریکی مغز و اتصالات، غیرعادی میشود، همراه با انفجار ناگهانی، تکانههای الکتریکی بر افکار، احساسات و اعمال فرد تاثیر میگذارند. انواع مختلفی از صرع و سندرمهای صرع وجود دارد.
بیشتر بخوانید: گردن درد عصبی، شناخت عوامل خطر و راهکارهای تشخیص
ارتباط بین صرع و خواب
پزشکان و دانشمندان مدتهاست که رابطه بین خواب و تشنجهای صرع را مشاهده کردهاند. ارسطو این ارتباط را در دوران باستان مشاهده کرد و پزشکان در اواخر قرن نوزدهم دریافتند که بیشتر تشنجهای شبانه، زمانی که شخص خواب است، اتفاق میافتد. البته در برخی شرایط نیز، زمانی که فرد از خواب بیدار میشود، تشنج رخ میدهد.
بیشتر بخوانید: بیماری پارکینسون؛ معرفی ۴ عامل موثر در ابتلا به این عارضه
علل تشنج در خواب
اما علت تشنج در خواب چیست؟ همانطور که پیشتر هم گفته شد، صرع یکی از شایعترین علتهای تشنج در خواب است؛ اما با وجود اینکه صرع انواع مختلفی دارد، بعضی از انواع آن در تشدید یا به وجود آمدن تشنج در خواب تاثیرگذار است که عبارتند از:
- تشنج تونیک-کلونیک
- سندرم لانداو-کلفنر
- صرع لوب فرونتال
- صرع میوکلونیک در نوجوانان
- صرع خوش خیم رولاندیک در دوران کودکی
بیشتر بخوانید : درد دست چپ و رابطه آن با بروز سکته و بیماری قلبی
برخی عوامل عمومی دیگر نیز بر روی تشنج در خواب این بیماری عصبی تاثیر میگذارند. این علل عبارتند از:
- ضربه مغزی
- عفونت مغزی
- دلایل ژنتیکی
- تومور مغزی
- سکته مغزی و ناهنجاریهای عروق خونی
بیشتر بخوانید: سندروم پای بی قرار و روشهای درمانی خانگی و دارویی
اثرات احتمالی تشنج در خواب
مراحل مختلف خواب شامل خواب با حرکت سریع چشم (REM) و غیر سریع چشم (غیر REM) میشود. خواب REM مهم است، زیرا در این زمان مغز، احساسات شما را پردازش میکند، خاطرات را ذخیره میکند و استرس را کاهش میدهد. خواب غیر REM به اصطلاح خواب ترمیمی نام دارد و برای بازیابی عملکردهای طبیعی مغز است.
اگر فردی در خواب دچار تشنج شود، خواب او در طول شبانهروز تحت تاثیر قرار میگیرد. تشنج در خواب، خواب شما را سبک میکند و بیشتر اوقات با کوچکترین صدا بیدار خواهید شد. بسیاری از این افراد احساس میکنند حتی در خواب هم بیدار هستند و میگویند در هنگام خواب صدای افراد را کاملا میشنویم.
تشنج در بیداری نیز خواب REM شما را در شب بعد کاهش میدهد. خواب REM حدود 70 تا 90 دقیقه پس از چرخه خواب شما اتفاق میافتد. معمولا در طی شبانه روز، در چندین بازه مختلف خواب REM اتفاق میافتد. تشنج در خواب فقط روی تشنج REM تاثیر نمیگذارد، بلکه روی خواب عمیق غیر REM نیز تاثیرگذار است.
داشتن خواب REM کافی بسیار مهم است. به همین دلیل اگر تشنجهای شما کنترل نمیشوند، سعی کنید خواب از دست رفته را به ویژه در یکی دو روز پس از تشنج جبران کنید.
بیشتر بخوانید: درمان ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس با داروهای بهبودبخش
تشنجهای شبانه چگونه تشخیص داده میشوند؟
اگر فکر میکنید که شما، فرزندتان یا یکی از اعضای خانوادهتان ممکن است دچار تشنج در خواب شده باشد، بهتر است که با یک متخصص صرع یا متخصص مغز و اعصاب صحبت کنید. تشخیص تشنج در خواب در مقایسه با سایر اختلالات خواب مانند راه رفتن در خواب و کابوسهای شبانه، کمی متفاوت و دشوارتر است.
معمولا در تشخیص تشنج در خواب، پزشک متخصص از همراه بیمار که شاهد تشنجهای شبانه او است درخواست میکند تا حرکت و حال فرد را توصیف کند؛ اما کسانی که تنها زندگی میکنند، ممکن است همیشه صبح از خواب خسته بیدار شوند، اما ندانند که شب قبل دچار تشنج در خواب شدهاند.
بنابراین فردی که تنهاست تا دچار تشنجهای روزانه نشده باشد، ممکن است متوجه نشود که در معرض تشنجهای شبانه قرار گرفته است. اگر فرد در طول شبانهروز دارای یک رفتار غیرمعمول است یا صبح روز بعد خود را با سردرد یا خلقوخوی بد شروع میکند، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کند.
یک پزشک متخصص، تشنج در خواب را با استفاده از دستگاهی به نام الکتروانسفالوگرام (EEG) تشخیص میدهد. پزشک متخصص با این دستگاه، فعالیت مغزی فرد را اندازهگیری میکند. چنانچه پزشک مشکوک به آسیب احتمالی یا تومور مغزی باشد، برای فرد MRI یا سیتیاسکن تجویز میکند.
بیشتر بخوانید : درمان سردرد صبحگاهی | با این روشها موقع بیدار شدن دیگر سردرد نخواهید داشت
نشانههای تشنج در خواب
همانطور که در بالا گفته شد، تشخیص اینکه فرد در طول خواب دچار تشنج شده است یا خیر، باید توسط پزشک انجام شود؛ اما برخی از نشانههای عمومی در هنگام خواب نیز میتواند نشاندهنده تشنج در خواب باشد. برخی از این نشانهها عبارتند از:
- افتادن از رختخواب
- بیدار شدن و کبودی روی پوست (کبودیهایی که از قبل روی پوست نبودند.)
- احساس گیجی یا سردرد صبح روز بعد
- خیس کردن تختخواب
- ملحفه پرت شده روی زمین
- خراب شدن وسایل کنار تختخواب شما در صبح روز بعد
- سفت و خشک شدن بدن
- داد و فریاد کردن در خواب
- سخت بیدار شدن صبح روز بعد
- انجام اعمال خطرناک غیرارادی
- گاز گرفتن شبانه
- مشکل در تمرکز در روز بعد
مشکل شناسایی علائم تشنج در خواب این است که برخی از این علائم به راحتی با چیز دیگری اشتباه گرفته میشوند. به عنوان مثال راه رفتن در خواب یا آپنه خواب.
بیشتر بخوانید: درمان سردرد با روشهای معالجه فوری دارویی و خانگی
آیا تشنج در خواب خطرناک است؟
آیا تشنج در خواب خطرناک است؟ این سوال افراد مبتلا به تشنجهای شبانه و خانوادههای نگران آنهاست. خانواده بسیاری از این افراد نگران مرگشان هستند و همیشه این سوال در ذهنشان وجود دارد که آیا تشنجهای شبانه میتواند منجر به مرگ شود؟
در پاسخ باید گفت، متاسفانه بله! ممکن است فردی که دچار تشنج در خواب میشود به خودش آسیب وارد کند.
فردی که دچار تشنج در خواب میشود، دست به انجام کارهای غیرارادی میزند. در نتیجه ممکن است با اشیا موجود در اتاق خواب برخورد کند و دچار مشکل و آسیب جدی شود. حتی در برخی شرایط این آسیبها موجب مرگ فرد نیز میشوند.
حرکات غیرارادی تنها عامل مرگ این افراد نیست. موارد دیگری نیز وجود دارد که فرد در خواب پس از تشنج دچار مرگ شده است؛ اما علت اینگونه مرگها در خواب به طور قطعی هنوز مشخص نیست. برخی معتقدند این مرگ ناشی از احساس خفگی، قطع تنفس و کمبود اکسیژنرسانی است.
همچنین ممکن است علت مرگ افراد مبتلا به تشنج خواب شبانه، اختلال در ریتم قلب باشد؛ زیرا به طور کلی تشنج باعث اختلال کشنده و ایست قلبی میشود.
بیشتر بخوانید: فلج مغزی یا سی پی؛ انواع فلج مغزی کدام است و علائم هر یک چیست؟
درمان و پیشگیری تشنج در خواب
همانطور که در بخش بالایی مطالعه کردید، تشنج در خواب میتواند به جان فرد آسیب وارد کند. به همین دلیل در صورت تشخیص باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه و برای درمان آن نیز اقدام کند. نوع درمان و پیشگیری تشنجهای شبانه، بسته به نوع تشنج فرد، متفاوت است؛ اما به طور کلی درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
-
داروهای ضد صرع
برای بسیاری از انواع تشنجهای شبانه، اولین روش درمان، داروهای ضد صرع است. فنی توئین یک نوع از داروهای ضد صرع بوده که در درمان تشنجهای شبانه میتواند مفید باشد.
-
جلوگیری از عوامل تشدیدکننده تشنج
یکی از عوامل موثر در کاهش یا جلوگیری از تشنجهای شبانه، خواب مفید است. سعی کنید از خواب کم که منجر به کمبود خواب میشود، اجتناب کنید.
-
داشتن رژیم غذایی پرچرب و کم کربوهیدرات
یکی از رژیمهایی که معمولا به درمان تشنج در خواب کمک میکند، رژیم غذایی کتوژنیک است. در این رژیم فرد در طول روز بیشتر از غذاهایی با چربی مفید و غیراشباع شده استفاده میکند و مقدار بسیار ناچیزی کربوهیدرات مصرف میکند.
یکی دیگر از رژیمهای کمککننده، رژیمهای کم کربوهیدرات هستند. در این نوع رژیم فرد بیشتر از مواد غذایی با چربی مفید استفاده میکند؛ اما برخلاف رژیم کتوژنیک میتواند تا 20% کربوهیدرات در طول روز استفاده کند.
-
جراحی
در مواقعی که روشهای بالا به کنترل تشنج خواب کمک نکردند، با استفاده از جراحی، میتوان تشنج را کنترل کرد. یکی از جراحیهای موثر که باعث کنترل تشنجهای شبانه میشوند، تحریک عصب واگ است.
تحریک عصب واگ یکی از تکنیکهای درمان صرع و بهبود انواع تشنجها به ویژه تشنجهای شبانه است. تحریک عصب واگ، یک اقدام نیمه تهاجمی است که به مرور زمان به بهبود و کنترل تشنجهای خواب کمک میکند.
بیشتر بخوانید: افزایش قدرت یادگیری مغز با 17 روش آسان، موثر برای همه افراد
اقدامات لازم برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی
- استفاده از دستگاه صرع یا مانیتور کودک. این روش به افراد دیگر اجازه میدهد که از راه دور مکان یا اتاق شما را در نظر بگیرند. هنگامیکه شما دچار تشنج در خواب میشوید، خودشان را سریعا به شما میرسانند.
- از میزهای کنار تخت به هیچ عنوان استفاده نکنید. در صورت وجود آنها را دورتر از تخت خود قرار دهید.
- به جای استفاده از آباژورهای پایهدار، سعی کنید از آباژورهای دیواری برای تزئین اتاق بهره ببرید.
- فضای اطراف تخت خود را عاری از اشیا تیز یا سخت کنید.
اگر فکر میکنید که تشنجهای شبانه دارید، بسیار مهم است که با پزشک صرع خود در مورد آنچه اتفاق میافتد صحبت کنید. سپس او میتواند با شما همکاری کند. در این صورت پزشک معالج شما یک برنامهای تهیه خواهد کرد تا به شما کمک کند بهتر بخوابید. بدون اینکه نگران باشید که ممکن است در طول شب به خود آسیب وارد کنید.
یادداشت پایانی
در این مطلب سعی بر آن داشتیم شما را با اختلال تشنج در خواب بیشتر آشنا کنیم. بهتر است در صورتی که متوجه این اختلال شدید سریعا به پزشک متخصص مغز و اعصاب و روان یا صرع مراجعه کنید.
در صورتی که پزشک، تشنجهای شبانه را تشخیص بدهد، به شما کمک میکند تا بتوانید تشنجهای خواب را کنترل کنید. درمان و پیشگیری را جدی بگیرید. در صورتی که به موقع تشنجهای شبانه را کنترل نکنید ممکن است به خود در طول شب آسیب جدی وارد کنید. سپاس از اینکه تا انتهای این مطلب که در مورد تشنج در خواب بود با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.