آزمایش ادرار 24 ساعته و اطلاع از سلامت کلیه‌ها+تفسیر آزمایش
آزمایش ادرار 24 ساعته یکی از آزمایشات رایج و بی خطر است که برای سنجش سلامت اعضای بدن مورد استفاده قرار میگیرد.
این کار برای سنجش عملکرد کلیه‌ها تجویز میشود که در طول آن ادرار طی 24 ساعت درون ظرف مخصوص جمع شده و به آزمایشگاه تحویل داده میشود. ادرار از بخش زیادی آب و مواد محلول مانند سدیم، پتاسیم، قند، کلسیم، کراتینین، اوره و… تشکیل شده است. این مواد به میزان مشخص در ادرار وجود دارند و خروج از محدوده طبیعی می‌تواند نشان‌دهنده انواع بیماری‌ها باشد.
در ادامه این مطلب از مجله پزشکی سیوطب قصد داریم مطالبی را پیرامون آزمایش ادرار 24 ساعته عنوان کنیم. با ما همراه باشید.
نگاه کلی به مقاله آزمایش ادرار 24 ساعته
- ادرار به عنوان مرجعی مهمی برای تشخیص بیماری‌ها محسوب میشود
- آزمایش ادرار 24 ساعته یکی از آزمایشاتی است که مواد موجود در ادرار را جمع‌آوری کرده و بررسی می‌نماید
- در این آزمایش بسیاری از مواد معدنی بدن مانند پروتئین، قند، کراتینین و… مورد سنجش قرار میگیرد
- بسیاری از بیماری‌ها طی این آزمایش مشخص می‌شوند
بیشتر بخوانید: تفسیر آزمایش پروستات و تحلیل مقدار نامتعارف psa
آزمایش ادرار 24 ساعته و تشخیص انواع بیماری‌ها
آزمایش ادرار 24 ساعته یکی از بهترین راه‌های تشخیص به موقع انواع بیماری‌ها است. چرا که این آزمایش وضعیت کلی بدن را طی یک روز کامل بررسی کرده و مشخص می‌نماید. این آزمایش در تشخیص بیماری‌هایی نظیر موارد زیر موثر است:
- نفروپاتی دیابتی
- نفریت بینابینی یا پیلونفریت
- فشار خون
- فرو لوپوسی
- عفونت مکرر مجاری ادراری
- سندروم نفروتیک
- کلیه پلی کیستیک
- و غیره
بیشتر بخوانید: عدم احساس تشنگی و کم آبی مزمن را با ساده‌ترین راه برطرف کنید
آزمایش ادرار 24 ساعته چگونه انجام میشود؟
- برای انجام این آزمایش، باید ادرار خود را برای 24 ساعت جمع‌آوری نمایید
- در روز اول درون ظرف مخصوص که به شما داده شده است، ادرار کنید
- طی 24 ساعت تمامی ادرار خود را درون این ظرف جمع نمایید
- روز دوم صبح نیز درون ظرف ادرار کنید
- حال زمان تحویل دادن ظرف رسیده است
- بر روی ظرف نام و مشخصات خود را نوشته و تاریخ بزنید
- براساس دستورالعمل ذکرشده ظرف را به آزمایشگاه مربوطه تحویل دهید
- توجه داشته باشید که ظرف ادرار باید در محیط خنک نگهداری شود
بیشتر بخوانید: درمان دیابت نوع دو یا مدیریت و کنترل علائم ؟
آزمایش پروتئین ادرار 24 ساعته
همانطور که از نام این آزمایش مشخص است، میزان پروتئین موجود در ادرار توسط آن اندازهگیری میشود. در واقع، بررسی میزان دفع و جذب پروتئین توسط کلیه با انجام آزمایش ادرار 24 ساعته صورت میگیرد.
کلیه‌ها اعضای مهمی از بدن هستند که خون را از سموم و مواد زائد پاک می‌کنند. زمانی که خون توسط رگ‌ها به کلیه وارد میشود، از هزاران صافی عبور کرده و پس از تصفیه به رگ‌ها بازمی‌گردد.
در این میان چه بر سر پروتئین‌های موجود در خون می‌آید؟ کلیه‌های سالم پروتئین را از خون جذب کرده و پس از پاکسازی به خون بازمی‌گردانند. سایر مواد زائد و سموم را نیز به وسیله ادرار از بدن دفع می‌کنند. حال اگر کلیه‌ها به‌خوبی وظیفه خود را انجام نداده و پروتئین را به خون بازنگردانند، چه اتفاقی می‌افتد؟
بیشتر بخوانید: درمان عفونت کلیه و بررسی داروهای موثر بر بهبود التهاب کلیه
زمانی که کلیه‌ها با مشکل مواجه شوند، پروتئین را به خون بازنگردانده و به عنوان ادرار از بدن دفع می‌نمایند. وجود پروتئین در ادرار وضعیتی به نام پروتئینوری، آلبومینوری یا میکروآلبومینوری را نشان می‌دهد که نشانه وجود بیماری در کلیه‌ها است. اغلب بیماریهای کلیوی نشانه و علائمی ندارند. یکی از بهترین روش‌های اطلاع از این بیماری‌ها، انجام آزمایش ادرار 24 ساعته و اندازهگیری میزان پروتئین خون است.
عوامل بسیاری باعث میشود تا میزان پروتئین در ادرار افزایش پیدا کند. بیماریهای کلیوی، دیابت و پره اکلامپسی از جمله این بیماری‌ها هستند. یکی از رایج‌ترین آزمایشات زمان بارداری آزمایش ادرار 24 ساعته و سنجش میزان پروتئین آن است. متاسفانه دفع پروتئین در دوران بارداری می‌تواند نشانه‌ی بیماری بسیار خطرناک پره اکلامپسی یا فشار خون بالا باشد. در ادامه مقاله، آزمایش ادرار 24 ساعته در بارداری را به طور مفصل بررسی می‌نماییم.
بیشتر بخوانید: 6درمان عفونت ادراری (UTI) و 10 سوال مهم که باید از پزشک بپرسید
چرا باید این آزمایش را انجام دهید؟
در بسیاری از موارد پزشکان انجام آزمایش ادرار 24 ساعته و بررسی پروتئین آن را درخواست می‌نمایند. از جمله این موارد می‌توان به عناوین زیر اشاره کرد:
- در بارداری جهت غربالگری بیماری پره اکلامپسی
- تشخیص بیماری پروتئینوری
- فشار خون بالا
- دیابت
- پیشینه‌ی خانوادگی بیماریهای مزمن کلیوی
- شانس بالای ابتلا به بیماریهای کلیوی
بیشتر بخوانید : آمادگی قبل از کولونوسکوپی و طریقه مصرف پودر پیدرولاکس برای تخلیه روده
در صورت داشتن هرکدام از این موارد در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرده و آزمایش ادرار 24 ساعته را انجام دهید. توجه داشته باشید که ممکن است بیماریهای کلیوی علائمی نداشته باشند اما به مرور نشانه‌های زیر در شما ایجاد شود:
- تورم صورت
- تورم دست و پا
- ادرار کف‌آلود
- سطح کراتین خون بالا
بیشتر بخوانید: سرطان مقعد و انواع، علائم و روش‌های درمانی سرطان رکتوم
چگونه برای آزمایش ادرار 24 ساعته آماده شویم؟
آمادگی خاصی برای انجام آزمایش پروتئین ادرار 24 ساعته وجود ندارد؛ اما قبل از آزمایش باید به برخی نکات توجه داشته باشید.
برخی داروها بر نتیجه آزمایش تاثیرگذار هستند و می‌توانند آن را تغییر دهند. حتما اطمینان حاصل نمایید که قبل از آزمایش ادرار 24 ساعته این داروها یا گیاهان دارویی را مصرف نکنید:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- مکملهای ویتامین C
- داروهای مورد استفاده برای بیماری پارکینسون
همچنین برخی موارد ممکن است در نتیجه‌ی آزمایش ادرار 24 ساعته تاثیرگذار باشند:
- کم‌آبی
- تب
- انجام حرکات ورزشی سنگین
- عفونت‌های مجاری ادراری
- انجام آزمایشات اشعه ایکس
- استرس عاطفی شدید
- جمع‌آوری ادرار کمتر از حد کافی
بیشتر بخوانید: ادرار خونی؛ معرفی ۷ دسته از اشخاصی که در معرض ابتلا به هماچوری قرار دارند
نتایج طبیعی و غیرطبیعی آزمایش ادرار 24 ساعته
به طور دقیق نمی‌توان نتایج طبیعی و غیرطبیعی این نوع از آزمایشات را مشخص کرد. عوامل بسیاری در تشخیص بیماری توسط این‌گونه آزمایشات دخیل هستند؛ اما به طور کلی نتایج غیرطبیعی ممکن است به دلایل زیر حاصل شوند:
- بیماری آمیلوئیدوز (تجمع پروتئین در بافت‌های بدن)
- تومور مثانه
- نارسایی قلبی
بیشتر بخوانید: سرطان پروستات و آشنایی با مراحل مختلف پیشرفت سرطان
آزمایش ادرار 24 ساعته در بارداری برای چیست؟
بارداری یکی از حساسترین دوران زندگی بانوان است. در این دوران آزمایشات گوناگونی تجویز شده تا سلامت مادر و نوزاد بررسی شود. آزمایش ادرار ساده نیز یکی از این آزمایشات معمول و رایج است؛ اما اگر در دوران بارداری پزشک به مسمومیت بارداری یا همان پره اکلامپسی شک کند، آزمایش ادرار 24 ساعته را درخواست می‌نماید.
همانطور که در قسمت قبل اشاره شد در این آزمایش میزان پروتئین خون اندازهگیری میشود؛ بنابراین مهمترین عامل درخواست آزمایش ادرار 24 ساعته در بارداری سنجش میزان دفع پروتئین است.
برای انجام آزمایش ادرار 24 ساعته باید اولین ادرار صبحگاهی بیرون ریخته شده و ادرارهای دفع شده در طی 24 ساعت در ظرف مخصوص جمع‌آوری شوند. به یاد داشته باشید که اولین ادرار در صبح روز بعد نیز باید درون ظرف ریخته شده و سپس به آزمایشگاه تحویل داده شود.
در آزمایش ادرار 24 ساعته بارداری، برای تشخیص عفونت‌های مثانه، عفونت‌های کلیه، سطح قند، میزان پروتئین و… مورد استفاده قرار گرفته و توسط پزشک بررسی میشود.
بیشتر بخوانید: عفونت ادراری در زنان؛ معرفی ۷ عامل موثر در ایجاد این بیماری
قند
قند یا گلوکز سوخت اصلی اندام‌های بدن محسوب میشود. قندها به وسیله‌ی انسولین وارد سلول‌های بدن شده و مصرف میشود. حال اگر انسولین به خوبی عمل نکرده یا به اندازه‌ی کافی وجود نداشته باشد، قند اضافی در داخل رگ‌های بدن انباشت میشود چرا که راهی برای ورود به سلول نمی‌یابد. بدن برای ایجاد تعادل و خارج کردن قند از رگ‌ها، اقدام به دفع قند از طریق ادرار می‌نماید.
به همین دلیل، آزمایش ادرار 24 ساعته می‌تواند مرجع خوبی برای تشخیص بیماری دیابت بارداری باشد؛ اما توجه داشته باشید که وجود قند در ادرار همیشه نشانه دیابت نیست. شما ریسک ابتلا به دیابت بارداری را دارید اگر:
- دائما احساس خستگی می‌کنید
- نوسانات شدید قند خون دارید
- در حال کاهش وزن هستید
بیشتر بخوانید: درمان سنگ کلیه؛ از آشامیدن آب و مصرف مسکن تا درمان‌های تهاجمی
کتون
همانطور که اشاره کردیم، بدن برای تامین سوخت‌وساز خود از قندها استفاده می‌کند؛ اما در شرایط خاص که بدن نمی‌تواند به قندها دسترسی داشته باشد، چربی‌ها را مورد مصرف قرار می‌دهد. در این حالت ماده‌ای به نام کتون در بدن تولید شده که از طریق ادرار دفع میشود. سطح بالای کتون در آزمایش ادرار 24 ساعته نشان می‌دهد که بدن شما دچار بی آبی شده و یا به درستی غذا دریافت نمی‌کند.
عفونت
ممکن است در بدن همه افراد مقداری عفونت وجود داشته باشد؛ اما میزان این عفونت‌ها در زمان بارداری بسیار بااهمیت است. آزمایش ادرار 24 ساعته به علت وجود باکتری‌ها و سلول‌های ایمنی در آن، عفونت بدن را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: درمان تکرر ادرار؛ از افزایش فواصل تخلیه ادرار تا اصلاح رژیم غذایی
میزان نرمال کراتینین ادرار 24 ساعته
متاسفانه بیماریهای کلیوی نشانه و علامت واضحی ندارند. یکی از فاکتورهایی که سلامت این اعضای حیاتی بدن را نشان می‌دهد آزمایش ادرار 24 ساعته و اندازهگیری میزان کراتینین ادرار است.
کراتینین یک ماده زائد شیمیایی است که به علت سوخت و ساز ماهیچه‌ها تولید میشود. در حالت عادی این مواد زائد باید توسط کلیه‌ها از بدن دفع شوند. به همین علت برای بررسی عملکرد کلیه‌ها میزان کراتینین ادرار را اندازهگیری می‌کنند. کراتینین موجود در ادرار ممکن است با توجه به رژیم غذایی، ورزش و سطح هیدراتاسیون متفاوت باشد به همین علت برای اندازهگیری آن آزمایش ادرار 24 ساعته تجویز میشود. چرا که انجام آزمایشات مقطعی چندان مناسب نیست.
میزان کراتینین ادرار با توجه به توده بدنی و سن متفاوت است؛ یعنی هرچه شما توده عضلانی بیشتری داشته باشید، میزان کراتینین ادرار شما نیز بیشتر است؛ اما مقدار غیرطبیعی این ماده در ادرار نشان دهنده:
- بیماری کلیوی
- عفونت کلیه
- نارسایی کلیه
- انسداد مجاری ادراری مانند سنگ کلیه
- میاستنی گراویس
بیشتر بخوانید: درمان بی اختیاری ادرار؛ از تقویت مثانه تا تمرینات عضلات لگن
میزان کلسیم در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته
آزمایش ادرار 24 ساعته میزان کلسیم ادرار را اندازهگیری می‌کند. کلسیم یکی از مهمترین مواد معدنی در داخل بدن است. تمام اندام‌های بدن برای حیات به کلسیم نیاز دارند. سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها، عملکرد درست اعصاب بدن و همچنین ماهیچه‌های قلب به کلسیم وابسته است. تقریبا تمامی کلسیم موجود بدن در استخوان‌ها ذخیره شده و مقدار کمی از آن در خون وجود دارد.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی سنگ مثانه: وقتی سنگ‌ها مهمان مثانه می‌شوند
باقی‌مانده‌ی کلسیم نیز توسط کلیه‌ها فیلتر شده و با ادرار دفع میشود. اگر میزان کلسیم دفع شده در ادرار زیاد یا کم باشد نشان‌دهنده‌ی یک بیماری کلیوی مانند سنگ کلیه است. سنگ‌های کلیه مواد سفتی هستند که از تجمع کلسیم به وجود می‌آیند. به طور کلی میزان کلسیم در آزمایش ادرار 24 ساعته جهت تشخیص موارد زیر بررسی میشود.
- سنگ کلیه
- بیماریهای کلیوی
- بیماریهای استخوانی
- اختلالات پارتیروئید
- سارکوئیدوز
بیشتر بخوانید: درمان درد سنگ کلیه با استفاده از دارو روش‌های خانگی
نحوه خواندن این آزمایش
در آزمایش ادرار 24 ساعته فاکتورهای مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرند. برخی از مهمترین فاکتورها را در طی این مقاله مورد بررسی قرار دادیم؛ اما برای تفسیر و خواندن این آزمایش باید چه کرد؟ در قدم اول شما باید میزان طبیعی هر یک از آیتم‌های مورد بررسی را بدانید. البته بازه‌ی طبیعی آیتم‌های مورد آزمایش درون برگه‌ی جواب آزمایش نوشته شده است. حتما به این نکته نیز توجه داشته باشید که همواره خروج از بازه‌ی طبیعی نشانه‌ی بیماری نیست و تشخیص این مرحله بر عهده‌ی پزشک شما است.
در تفسیر این نوع از آزمایشات این نکات را به یاد داشته باشید.
- حجم نرمال ادرار طی 24 ساعت بین 800 تا 2000 سی‌سی است.
- کراتینین ادرار طی 24 ساعت بین 500 تا 2000 mg است.
- دفع پروتئین ادرار در 24 ساعت باید کمتر از 150 mg باشد.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت ادراری در زنان؛ از مصرف آنتی‌بیوتیک تا شیوه‌های خانگی
یادداشت پایانی
آزمایش ادرار 24 ساعته یکی از بهترین روش‌های بررسی عملکرد اعضای بدن به خصوص کلیه‌ها است. در این آزمایش مواد موجود در ادرار طی 24 ساعت جمع‌آوری و بررسی می‌شوند؛ که در طول آن بسیاری از بیماری‌ها حتی بیماریهای بدون علامت نیز مشخص می‌شوند؛ بنابراین بهتر است این دسته از آزمایشات را به طور مرتب و زیر نظر پزشک معالج خود انجام دهید. سپاس که تا انتهای این مطلب با ما همراه بودید. سوالات خود را با ما در میان بگذارید.