عوارض میگرن، تهدیدی برای سلامتی

میگرن نام عمومی گروهی از سردردهای اولیه است. طبق آمارهای بین‌المللی بیش از 10 درصد مردم در سراسر جهان با این بیماری درگیر هستند. علاوه بر این، عوارض میگرن نیز به عنوان مشکلی ثانویه، ممکن است مبتلایان به میگرن را تحت تاثیر قرار دهد.

سردردهای میگرنی با ویژگی‌های منحصر به فرد خود شناخته می‌شوند؛ ویژگی‌هایی مانند درد ضربان‌دار که معمولا در یک طرف سر احساس می‌شود و ممکن است چند ساعت تا چند روز به درازا بکشد.

برخی میگرن را به صورت پراکنده تجربه می‌کنند و گروه دیگر، با حملات میگرنی تکرارشونده و بازگشت‌پذیر مواجه هستند.

در دسته‌بندی ابتدایی بر اساس شکل بروز حملات، میگرن‌ها به دو دسته همراه با هاله (اورا) و بدون هاله تقسیم می‌شوند. هر دو این انواع -که می‌توانند به صورت حاد یا مزمن بروز پیدا کنند- علاوه بر سردرد، با طیف گسترده‌ای از علائم همراه هستند.

میگرن‌ها در ساده‌ترین حالت می‌توانند انجام امور روزمره را با اختلال مواجه کنند و یا در حالت‌های وخیم‌تر، فرد مبتلا را راهی بیمارستان و مراکز درمانی کنند.

علاوه بر علائمی که همراه با انواع مختلف حملات میگرنی ظاهر می‌شوند، میگرن عوارض مختلفی نیز دارد که هرچه مدت حملات، فاصله زمانی میان حملات و شدت آن بیش‌تر باشد و یا میگرن به صورت مزمن ظاهر شود، امکان بروز آن‌ها به صورت ثانویه بیش‌تر می‌شود.

با شناخت انواع بیماری‌های مرتبط با عوارض میگرن، می‌توان از بروز بسیاری از آن‌ها پیشگیری کرد.

 عوارض میگرن چه تفاوتی با علائم آن دارند؟

گروه وسیعی از نشانه‌های همراه با میگرن (چه در مرحله پیش‌حمله، چه در طول اتفاق افتادن حمله و چه پس از آن) به‌عنوان علائم میگرن شناخته می‌شوند و نباید آن‌ها را با عوارض میگرن اشتباه گرفت.

علائم میگرن در حقیقت آن دسته از نشانه‌هایی هستند که علت بروز آن‌ها مانند خود این بیماری کمابیش ناشناخته است. این علائم از کمی پیش از آغاز حمله تا مدتی پس از پایان آن ادامه می‌یابند اما در حالت عادی، اثر مزمن و غیر قابل بازگشتی روی فرد مبتلا باقی نمی‌گذارند.

مواردی چون سردرد، سرگیجه، نورهراسی و صداهراسی، تهوع، اختلال موقت در بینایی و اندام‌های حرکتی و… از جمله این علائم هستند.

اما در طرف مقابل، هرچه میگرن مزمن‌تر شود، نشانه‌های دیگری در کنار آن ظاهر می‌شوند که می‌توانند تهدیدها و خطرات ثانویه‌ای برای سلامتی فرد ایجاد کنند.

این نشانه‌ها که به عنوان عوارض (complications) ثانویه میگرن شناخته می‌شوند، هرکدام به نوعی با میگرن و مزمن بودن آن در ارتباط هستند ولی نمی‌توان آن‌ها را جزء علائم میگرن دانست.

بنابراین می‌توان گفت که عوارض میگرن طیف وسیعی از اختلال‌های فیزیکی و ذهنی، سندروم‌ها، عوارض جانبی داروهای درمان میگرن و وضعیت‌های پرخطر پزشکی را شامل می‌شوند.

بیشتر بخوانید: میگرن با اورا، تجربه‌ای عجیب و سخت

میگرن طولانی چیست و چه تفاوتی با میگرن مزمن دارد؟

میگرن طولانی (Status Migrainosus) -که برخی به اشتباه آن را با میگرن مزمن یکی می‌دانند- به زبان لاتین یعنی «میگرنی که هیچ‌جا نمی‌رود»!

یک حمله عادی میگرن معمولا بین 4 تا 72 ساعت (سه روز) طول می‌کشد؛ در حالی که میگرن طولانی یک حمله خستگی‌ناپذیر و توقف‌ناپذیر است که مدت زمان آن در همه موارد، بیش از سه روز ادامه دارد.

میگرن طولانی که به‌عنوان میگرن مزمن پیچیده هم شناخته می‌شود، می‌تواند پس از پایان حمله فرد را مدتی طولانی در حالت خالی شدن و حتی از کار افتادگی، باقی بگذارد.

شدت درد، سرگیجه و تهوع در این حمله‌ها به گونه‌ای است که خواب فرد را به کلی مختل می‌کند و حتی ممکن است به دلیل استفراغ زیاد، موجب کم‌آبی مفرط بدن شود.

ممکن است به کسانی که با میگرن طولانی درگیر هستند، توصیه شود که برای جلوگیری از عوارض میگرن، در طول حملات در بیمارستان بستری شوند و یا در منزل از مراقبت‌های پزشکی بهره بگیرند.

عامل ایجاد میگرن طولانی کاملا شناخته شده نیست اما برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اینگونه حملات پس از افراط در استفاده مداوم از داروهای مسکن برای سردرد، به سراغ فرد مبتلا به میگرن می‌آیند.

 

بیشتر بخوانید: انواع میگرن را با این راهنمای عالی بشناسید

سکته میگرنی چیست؟

سکته میگرنی (یا انفارکتوس میگرنی) یکی از عوارض میگرنی نادر است که عمدتا در میان زنان جوان رخ می‌دهد.

در هنگام بروز این عارضه، رگ‌های خونی مغز تنگ می‌شوند و جریان تامین اکسیژن مغز قطع می‌شود. در چنین حالتی، سکته یا انفارکتوس میگرنی به شکل یک میگرن ناگهانی بروز پیدا می‌کند.

سکته میگرنی همواره همراه با هاله (اورا) اتفاق می‌افتد که علاوه بر سردرد و تهوع شامل مجموعه‌ای از علائم غیرمعمول حسی است. فلاش زدن روشنایی در چشمان (خاموش و روشن شدن تصویر، نه جرقه‌های نوری که در هاله‌های میگرنی دیگر دیده می‌شود)، نقاط کور در دید و سوزن‌سوزن شدن صورت و دست‌ها از جمله این موارد است.

سکته میگرنی بیش از همه در زنان زیر 45 سال رخ می‌دهد و چنانچه این زنان از دخانیات و داروهای کنترل بارداری استفاده کنند، احتمال وقوع آن بسیار بیش‌تر می‌شود.

چنانچه سکته میگرنی رخ بدهد قطعا به عنوان یک فوریت پزشکی پرخطر، نیازمند مراجعه اورژانسی به مراکز درمانی است.

بیشتر بخوانید: با تشخیص میگرن بازیلار، آن را زودتر کنترل کنید

هاله مداوم چیست و چه ارتباطی با سکته میگرنی دارد؟

مطابق آمارهای بین‌المللی، معمولا یک چهارم از افراد مبتلا به میگرن، حملات خود را همراه با هاله (اورا) تجربه می‌کنند.

در بعضی از این موارد نشانه‌های هاله بیش از طول زمان حمله ادامه پیدا می‌کنند و تا بیش از یک هفته پس از پایان حمله باقی می‌مانند که به آن هاله مداوم گفته می‌شود.

در موارد نادر، نشانه‌های هاله‌ای مثل مشکل در تنفس و بی‌حسی اندام‌ها ممکن است تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها نیز ادامه پیدا کنند.

بسیاری از هاله‌های مداوم همراه با سکته میگرنی هستند و در مجموع ممکن است تمام علائم مشابه با سکته مغزی را بروز دهند.

حتی در مواردی هاله مداوم شبیه به خون‌ریزی درون‌مغزی (هماتوم) به نظر می‌رسد؛ در حالی که خون‌ریزی وجود ندارد و یک سکته یا انفارکتوس میگرنی اتفاق افتاده است.

بیشتر بخوانید: شناخت سردرد گردنی (سرویکوژنیک)

ایسکمی و سکته مغزی چه ارتباطی با میگرن دارند؟

سکته مغزی یا ایسکمیک، رایج‌ترین نوع سکته مغزی است که در صورت مسدودشدن یا تنگی رگ‌های خون‌رسان به مغز اتفاق می‌افتد و موجب کاهش شدید جریان خون به مغز (ایسکمی) می‌شود.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که پلاکت‌های خون در افرادی که با میگرن درگیر هستند، فعال شده و با زیاد شدن و فعالیت مداوم پلاکت‌ها، خطر ایجاد لخته در خون افزایش می‌یابد.

علاوه بر این، قرص‌های کنترل بارداری هورمونی و مصرف دخانیات دو عاملی هستند که خطر بروز لخته خون را خصوصا در میان مبتلایان به میگرن افزایش می‌دهند.

توجه: به همین دلیل به زنان مبتلا به میگرن توصیه می‌شود که از شیوه‌های دیگری به‌غیر از قرص‌های کنترل بارداری برای پیشگیری از بارداری خود استفاده کنند و البته دخانیات نیز مصرف نکنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که مبتلا به میگرن هستند و دخانیات مصرف می‌کنند، سه برابر دیگر مبتلایان، در معرض خطر سکته مغزی ایسکمیک هستند.

 

بیشتر بخوانید: درمان سردرد با روش های معالجه فوری دارویی و خانگی

نارسایی قلبی و ارتباط آن با عوارض میگرن

پژوهش‌ها نشان می‌دهند ابتلا به میگرن، خطر بروز بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی را نیز در فرد مبتلا افزایش می‌دهد.

البته ارتباط بین این دو وضعیت، از لحاظ آماری قابل توصیف است اما هنوز دلایل این ارتباط به طور دقیق شناخته شده نیست.

یکی از مهم‌ترین نکات در خصوص ارتباط میان عوارض میگرن و نارسایی قلبی، این است که افراد مبتلا به میگرن که با مشکلات قلبی نیز درگیر هستند، با مصرف بی‌احتیاط و بی‌رویه برخی داروهای رایج برای کنترل آن، مثل گروه داروهای تریپتان (مانند سوماتریپتان)، احتمال بروز مشکلات قلبی را در خود افزایش می‌دهند.

مکانیسم عملکرد داروهای خانواده تریپتان اینگونه است که ‌رگ‌های خونی را در مغز و قلب، تنگ و منقبض می‌کند که این مساله می‌تواند به قلب فشار وارد کند و عوارض قلبی مختلف به همراه داشته باشد.

بیشتر بخوانید: درمان سردرد صبحگاهی | با این روش‌ها موقع بیدار شدن دیگر سردرد نخواهید داشت

فلج بل و ارتباط آن با میگرن چیست؟

فلج بل، نوعی فلج موقت در عصب هفتم زوج مغزی یا عصب صورت است. حمله فلج بل معمولا خیلی ناگهانی رخ می‌دهد و به طور موقت، عضلات یک طرف صورت را درگیر خود می‌کند.

فلج بل معمولا یک وضعیت مستقل نیست و در واقع علامت یا عارضه یک بیماری دیگر است؛ مثل عفونت، تومور و آسیب مغزی یا عصبی.

علائم این بیماری معمولا دو تا سه هفته باقی می‌ماند و بدون درمان به صورت خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند.

بر اساس پژوهش‌های انجام شده، افرادی که با میگرن مزمن درگیر هستند، حدود دو برابر بیشتر از افراد عادی ممکن است به فلج بل دچار شوند.

می‌توان گفت که این حملات در برخی موارد روی عضلات و عصب‌هایی که حرکات صورت را کنترل می‌کنند اثر می‌گذارند و احتمال وقوع فلج بل را افزایش می‌دهند.

بیشتر بخوانید: درمان گیاهی میگرن، برای شما که به داروهای شیمیایی علاقه‌ای ندارید

میگرن و تشنج میگرنی

در موارد نادر حملات میگرنی با تشنج همراه می‌شوند؛ تشنجی که به حملات صرع شباهت بسیاری دارد. عامل ایجاد این تشنج‌ها و همراهی آن با میگرن، هنوز ناشناخته است.

تشنج میگرنی همیشه در کنار میگرن‌های دارای هاله (اورا)، در طول حمله یا کمی پس از آن اتفاق می‌افتد؛ اما جزء علائم این بیماری به‌شمار نمی‌رود و به عنوان یکی از عوارض میگرن شناخته می‌شود.

همچنین در برخی موارد، افراد مبتلا به صرع، به میگرن نیز دچار می‌شوند. این موضوع ممکن است به منشا ایجاد میگرن -که همچنان ناشناخته است- مرتبط باشد اما پزشکان هنوز دلیلی برای این ارتباط نیافته‌اند.

بیشتر بخوانید: دوره درمان میگرن، چیزی که وجود ندارد!

افسردگی، اضطراب و سندروم سروتونین

مزمن شدن حملات ممکن است به عوارض نورولوژیک (عصب‌شناختی) و روان‌شناختی مختلفی منجر شود. بسیاری از کسانی که دچار حملات و سردردهای شدید در میگرن مزمن هستند، با مشکلاتی چون افسردگی و اختلالات دوقطبی نیز مواجه می‌شوند.

مغز در هنگام درگیری بلندمدت با حملات و عوارض میگرن، میزان تحریک‌پذیری بیشتری نسبت به مواقع عادی پیدا می‌کند. بنابراین هرچه سردردها شدیدتر و تعداد دفعات حملات آن بیشتر باشند، ذهن فرد بیش‌تر مستعد درگیری با افسردگی و اختلالات اضطرابی خواهد بود.

تقریبا نیمی از کسانی که این بیماری را به شکل مزمن تجربه می‌کنند، به اضطراب هم دچار می‌شوند. به نظر می‌رسد که رابطه میان شدت حملات و افزایش اضطراب وعوارض ثانویه آن یک رابطه کاملا متقابل است.

همچنین استفاده بی‌رویه از انواع داروهای کنترل میگرن مانند خانواده داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای، داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین، داروهای خانواده تریپتان و … – چه برای مقابله با میگرن، یا مقابله با افسردگی و یا هردو با هم- می‌توانند باعث ایجاد سندروم سروتونین شوند. این موضوع می‌تواند بر شدت علائم و همچنین افزایش احتمال بروز افسردگی تاثیر متقابل بگذارد.

سندروم سروتونین معمولا با علائمی چون گیجی، تحریک‌پذیری عصبی، اسهال، لرزش غیرارادی عضلات و ضربان قلب بالا ظاهر می‌شود.

بیشتر بخوانید: درمان میگرن چشمی، عارضه‌ای که با مشکل در دید ما را غافلگیر می‌کند

بیماری پارکینسون و ارتباط آن با میگرن

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که افرادی که در حمله‌های میگرن خود دچار اختلال و مشکلات بینایی می‌شوند -خصوصا در میانسالی- احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری پارکینسون دارند.

برخی تحقیقات نشان‌ می‌دهد که ممکن است ارتباط میان میگرن و پارکینسون از اختلال در عملکرد واسطه‌های انتقال عصبی (مانند دوپامین) ناشی شود.

میگرن ممکن است موجب اختلال در میزان و عملکرد این واسطه‌ها خصوصا دوپامین شود. در پارکینسون هم میزان دوپامین با اختلال مواجه است.

بیشتر بخوانید: سردرد اولیه و جدیدترین اطلاعات مربوط به آن

ارتباط کمردرد ناگهانی با عوارض میگرن چیست؟

پژوهش‌ها نشان می‌دهد کسانی که به نوع مزمن این بیماری مبتلا هستند، حدود 15 برابر بیشتر نسبت به افراد سالم، به کمردردهای ناگهانی و پیاپی دچار می‌شوند.

بر اساس تحقیقات پیرامون میگرن و تاثیر درد مداوم بر عملکرد دستگاه عصبی، می‌توان دریافت که زمانی که حملات با شدت بیش‌تر و مزمن‌تر اتفاق می‌افتند، به تدریج سردردهای مزمن و سایر علائم، بر عملکرد مغز و دستگاه عصبی تاثیر گذاشته و حتی موجب تغییر ساختار ماده خاکستری مغز می‌شود.

در ادامه این روند، کل سیستم عصبی و خصوصا نخاع و ستون مهره‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند و احتمال بروز عوارضی چون کمردردهای عصبی بالاتر می‌رود.

ارتباط عوارض میگرن با بی‌خوابی و اختلال در خواب

حملات مزمن و سردردهای متناوب ممکن است روی خواب فرد تاثیر بگذارند و اختلال‌های بسیاری در روند خواب، بیداری و زندگی روزمره فرد به وجود بیاورند.

علاوه بر این، اضطراب نیز به عنوان ضلع سوم مثلث به میگرن و بی‌خوابی افزوده می‌شود و هرکدام در بدتر شدن و وخامت دیگری تاثیرگذار خواهند بود.

نورهراسی هم -که یکی از علائم رایج این بیماری است- در طول حملات می‌تواند منجر به بیداری در شب و خوابیدن در روز شود و ساعت درونی و بیولوژیک بدن را به هم بریزد. اختلال در عملکرد این ساعت درونی مقدمه لازم را برای بی‌خوابی، اضطراب، سردرد و عوارض دیگر فراهم می‌کند.

بیشتر بخوانید: با درمان سردرد عصبی، بالا رفتن چشمگیر بازدهی خود را تجربه کنید

میگرن و اختلال در شنوایی

در حمله‌های میگرن مزمن، به دلیل آسیب مداوم وارد شده به بعضی از رگ‌های خونی در گوش، فرد در کنار علائم معمول، اختلالات شنوایی را نیز تجربه می‌کند.

در این حالت ممکن است فرد دچار از دست دادن ناگهانی شنوایی شود که حتی تا مدت 72 ساعت طول بکشد. هنوز آمار دقیقی از درصد وقوع اختلال شنوایی در مبتلایان به این بیماری در دست نیست، اما پژوهش‌ها نشان‎ می‌دهند با مزمن شدن آن، احتمال این اختلال‌ها نیز بیش‌تر می‌شود.

فیبرومیالژیا چیست و چه ارتباطی با میگرن دارد؟

فیبرومیالژیا یا فیبرومیالژی یک سندرم اسکلتی-عضلانی مزمن است که در گروه سندرم‌های درد قرار می‌گیرد. این بیماری به صورت درد شدید و مزمن عضلانی در نقاط مختلف بدن، همراه با خستگی مزمن و بی‌خوابی بروز پیدا می‌کند.

بسیاری از افراد مبتلا به این سندرم، میگرن را نیز تجربه می‌کنند. علت این هم‌زمانی هنوز به طور دقیق مشخص نیست اما بر اساس پژوهش‌ها، عدم توانایی بدن در کنترل درد -به عنوان عامل مشترک میان میگرن و فیبرومیالژیا- می‌تواند از علل تقاطع میان این دو باشد.

میگرن و فشار خون

بالا رفتن فشار خون و حتی ابتلا به بیماری فشار خون (هایپرتنشن) ممکن است برای خیلی‌ها اتفاق بیفتد اما افرادی که به میگرن دچار هستند را، بیشتر تهدید می‌کند.

سردرد مزمن و مداوم، تنش‌های عصبی ناشی از حملات، بی‌خوابی و اختلالات اضطرابی و بسیاری دیگر از عوامل و عوارض میگرن مزمن، می‌توانند احتمال اختلال در فشار خون را افزایش دهند.

همچنین زنان مبتلا به میگرن در دوران بارداری ممکن است با فشار خون بالا مواجه شوند. در این موارد، میگرن باعث اختلال در عملکرد سامانه عصبی خودگردان می‌شود که وظیفه کنترل و اداره رفتارهای غیرارادی بدن را برعهده دارد و بر کنترل فشار خون تاثیرگذار است.

بیشتر بخوانید: میگرن عصبی، یک بیماری یا یک سو تفاهم بزرگ؟

آلودینیا چیست و چه زمانی با میگرن همراه می‌شود؟

آلودینیا یا اختلال احساس درد، نوعی اختلال حسی-عصبی است. در این اختلال، محرک‌هایی که در حالت عادی غیردردناک و بدون آزار به نظر می‌رسند، حتی با کوچک‌ترین لمس‌ها یا حرکت‌ها می‌توانند موجب ایجاد درد در فرد مبتلا شوند.

در آلودینیای پوستی -که به‌عنوان یکی از عوارض میگرن مزمن شناخته شده است- فرد ممکن است حتی برای شانه کردن موهای خود هم با درد مواجه شود؛ به این علت که مو و پوست سر بسیار حساس شده است. در این حالت با کوچک‌ترین تماس و لمس، احساس درد شدید می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد مبتلایان به میگرن مزمن حدود 40 درصد بیش‌تر از مبتلایان به نوع اپیزودیک و پراکنده، در معرض ابتلا به آلودینیا قرار دارند.

بیشتر بخوانید: انواع سردرد های شایع در یک لیست|14 نوع سردرد

اگر دائما دچار سردردهای شدید و ناتوان‌کننده هستید، و سردردهای شما مشخصه‌های معمول سردرد میگرنی را دارند، احتمالا دچار میگرن هستید. اما متاسفانه میگرن فقط به سردرد و علائم همراه با آن محدود نمی‌شود و می‌تواند منجر به بروز مشکلات دیگری در سلامت و کیفیت زندگی شما شود.

آگاهی از عوارض میگرن، خطرات و بیماری‌های مرتبط با آن، می‌تواند در انجام اقدامات احتیاطی و پیشگیرانه به شما کمک کند.