میگرن چیست؟ علائم و درمان های موثر سردردهای میگرنی
میگرن نوعی سردرد ضربان‌دار است که با علائمی همچون تهوع، استفراغ، اختلال در صحبت کردن، بی‌حسی یا مورمور شدن و حساسیت به نور و صدا شناخته می‌شود. این بیماری معمولا ارثی است و تمام سنین را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
حملات میگرن ممکن است از ۴ تا ۷۲ ساعت طول بکشند. اگرچه درمان‌های موثری برای کنترل و کاهش این زمان وجود دارد، اما در مواردی این حملات گاهی بیش از 72 ساعت ادامه دارند.
میگرن می‌تواند در کودکی شروع شود و یا ممکن است تا اوایل بزرگسالی بروز نکند. همچنین به نظر می‌رسد احتمال ابتلا به انواع این بیماری در زنان نسبت به مردان بیشتر است.
عوارض میگرن محدود به حملات نیست و می‌تواند باعث بروز بیماری‌های دیگر شود. بنابراین در صورت وجود احتمال ابتلا، برای تشخیص دقیق و درمان آن به متخصص مراجعه کنید.
با توجه به خطرات عدم درمان میگرن، لازم است با انواع میگرن، علائم میگرن و راه‌های درمان آن آشنا شوید.
میگرن چیست؟
میگرن یک بیماری نورولوژیک است که می‌تواند باعث چندین علامت به طور همزمان شود. این بیماری غالبا با سردردهای شدید و طاقت‌فرسا شناخته می‌شود.
به طور کلی، میگرن یک بیماری شایع عصبی است که باعث درد شدید در ناحیه سر می‌شود. این سردرد، معمولا تپنده است و در یک طرف سر اتفاق می‌افتد. همچنین این درد ممکن است چندین ساعت طول بکشد یا در مواردی تا چند روز ادامه یابد.
سردرد میگرنی غالبا با حالت تهوع همراه است. این درد معمولا در پیشانی یا نواحی پشت گردن رخ می‌دهد اما در مواردی روی ناحیه گیجگاهی و چشم‌ها نیز اثر می‌گذارد.
استفراغ، حساسیت به نور، بو یا صدا، سرگیجه، اختلالات بینایی و سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی صورت، دست‌ها یا پاها؛ از دیگر علائم این بیماری هستند.
حملات ناشی از این عارضه، ممکن است به طور ناگهانی یا در اثر عوامل محرک مشخص رخ دهند. حذف یک وعده غذایی، قرار گرفتن در معرض گرمای شدید، دود یا آلودگی هوا، دوره قاعدگی و تغییر سطح هورمون‌ها و شرایط نوری نامساعد، از عوامل شایع بروز حملات هستند.
بیشتر بخوانید: لیست کامل سردرد در زنان|هورمونی،قاعدگی،بارداری،یائسگی
مراحل مختلف حمله میگرنی
میگرن‌ها دارای چهار مرحله به نام‌های مقدماتی، اورا، حمله و پایانی هستند. البته، همه افراد الزاما تمام این مراحل را تجربه نمی‌کنند.
مرحله مقدماتی (پیش‌نشانه)
از یک یا دو روز قبل، فرد تغییرات کوچک و هشداردهنده شروع حمله را تجربه می‌کند.
از جمله این تغییرات که نشانه شروع حمله و از عوارض میگرن هستند، می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:
- تغییرات خلقی از افسردگی تا سرخوشی
- تمایلات غذایی نامتداول مانند میل شدید به غذا
- خشکی گردن
- افزایش تشنگی و ادرار
- خمیازه کشیدن به صورت مکرر
- خستگی و پایین بودن انرژی
- بیش‌فعالی
- اختلالات گوارشی مانند یبوست یا اسهال
بیشتر بخوانید:درمان سردرد صبحگاهی | با این روش‌ها موقع بیدار شدن دیگر سردرد نخواهید داشت
مرحله اورا
اورا در برخی افراد می‌تواند قبل یا حین حمله رخ دهد. به طور کلی اوراها علائم برگشت‌پذیر سیستم عصبی هستند. این علائم معمولا به صورت اختلالات بینایی بوده اما می‌توانند بر حواس دیگر هم اثرگذار باشند.
هر علامت معمولا به صورت تدریجی شروع شده، ظرف چند دقیقه شدت یافته و از 20 تا 60 دقیقه ادامه می‌یابد.
انواع شایع اورا عبارت‌اند از:
- پدیده‌های بینایی (همچون تاری، دیدن شکل‌های مختلف، لکه‌های روشن یا فلاش‌های نوری)
- فقدان بینایی
- احساس گز گز یا سوزن شدن در بازو یا پا
- ضعف یا بی‌حسی صورت یا یک سمت از بدن
- مشکل در تکلم
- شنیدن صدا، نویزیا موسیقی در سر
- رعشه یا دیگر حرکات غیرقابل کنترل در بدن
فاز حمله
مرحله بعدی فاز حمله است. این مرحله، حادترین یا شدیدترین فاز درد میگرن است. در برخی افراد، این مرحله می‌تواند با اورا هم‌پوشانی داشته‌باشد یا در طول اورا رخ دهد.
علائم فاز حمله ممکن است از ساعت‌ها تا روزها طول بکشد و ممکن است از فرد به فرد متفاوت باشد. برخی علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش حساسیت به نور و صدا
- تهوع
- سرگیجه یا احساس ضعف
- درد یک طرف سر (سمت چپ، راست، جلو یا گیجگاه)
- سردرد ضربان‌دار و ذق‌ذق‌کننده
- استفراغ
مرحله پایانی (پس‌نشانه)
بعد از فاز حمله، فرد اغلب فاز پس‌نشانه را تجربه می‌کند. در طول این فاز، معمولا تغییراتی در حالت و احساسات فرد رخ می‌دهد. این تغییرات می‌توانند از احساس سرخوشی و خوشحالی شدید تا احساس خستگی و بی‌حالی متغیر باشند. احتمال وجود سردردی خفیف و گنگ نیز در این مرحله وجود دارد.
بیشتر بخوانید : انواع سردرد های شایع در یک لیست
علت به وجود آمدن میگرن چیست؟
علت اصلی به وجود آمدن این بیماری هنوز مشخص نیست. برخی از پزشکان معتقدند مغز افرادی که میگرن دارند نسبت به مغز افرادی که این بیماری را ندارد، در برابر محرک‌های محیطی مانند استرس یا اختلال خواب واکنش شدیدتری نشان می‌دهد.
گاهی چندین عامل می‌توانند به طور همزمان این بیماری را تحریک کنند. این عوامل شامل تغییرات در مواد شیمیایی درون مغز، مانند کاهش سطوح سروتونین در مغز است.
عوامل متداول ایجاد حملات
دیگر فاکتورهایی که ممکن است در تحریک و شروع حملات موثر باشند:
- نورهای روشن
- گرمای شدید، یا دیگر تغییرات شدید هوا
- کم‌آبی
- تغییر در فشار جوی
- تغییرات هورمونی در زنان، از قبیل نوسان استروژن و پروژسترون در طول قاعدگی، بارداری یا یائسگی
- اضطراب بیش از حد
- صداهای بلند
- فعالیت فیزیکی شدید
- رد کردن و حذف برخی وعده‌های غذایی
- تغییرات در الگوی خواب
- استفاده از داروهای خاص مثل ضدبارداری‌های خوراکی یا نیتروگلیسرین
- بوهای نامعمول
- غذاهای خاص
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- مسافرت
بیشتر بخوانید: علت سردرد ناگهانی و بررسی تمام احتمالات
درمان میگرن
برای درمان میگرن باید ابتدا دلیل به وجود آمدن آن کشف شود، بنابراین لازم است بدانید هیچ‌کدام از درمان‌های این بیماری، هنوز ثابت شده و قطعی نیستند.
با این حال انواع روش‌های درمانی و ایجاد تغییر در شیوه زندگی، می‌توانند به کاهش عوارض میگرن در فرد کمک کرده و شدت آن‌ها را کاهش دهند.
سردردهای مزمن میگرنی که به داروی خوراکی جواب نمی‌دهند را می‌توان با تزریق آمپول به عضلات سر بهبود داد. این تزریق با سوزن‌های بسیار باریک انسولین انجام می‌شود و بین 70 تا 99 درصد موارد باعث بهبود عوارض میگرن می‌شود.
اثرات بهبودی با این روش، دو هفته بعد از تزریق ظاهر می‌شود و حدود 12 تا 16 هفته باقی می‌ماند.
استفاده از پد دفع امواج دلکوویو
- بالا رفتن کیفیت و عمق خواب با طولانی‌تر شدن مرحله N3 خواب
- تحریک نشدن دستگاه عصبی با سیگنال‌های مضر
- جلوگیری از عدم پیدایش میگرن به دلیل امواج الکترومغناطیسی
- جلوگیری از تشدید و افزایش درد میگرن به دلیل امواج الکترومغناطیسی
پزشک متخصص همچنین نکاتی که می‌توانند سبب کاهش حملات و عوارض میگرن شوند را به بیمار آموزش می‌دهد
روش‌های موثر برای جلوگیری از حملات
درمان میگرن به شما در جلوگیری از حمله کمک می‌کند. گاهی اوقات این بیماری می‌تواند صرفا با تغییراتی در سبک زندگی و عادات روزمره تسکین یابد، اما گاهی ممکن است برای بهبود نیاز به مشورت با پزشک و تشخیص آن باشد.
درمان پزشکی و اصلاح سبک زندگی، همراه با یکدیگر می‌توانند در بلند مدت به رهایی از این بیماری کمک کنند.
برخی از تغییرات در سبک زندگی که در کاهش دفعات و شدت حملات موثرند؛ عبارت‌اند از:
- خواب کافی و با کیفیت
- کاهش استرس
- نوشیدن مقدار زیادی آب
- ورزش سبک و منظم
- کاهش مصرف گلوتن
- مصرف منیزیم
- مصرف ویتامین B2
- مصرف کنترل شده کافئین
- یوگا
- مدیریت محرک‌ها شامل مواد خوراکی و شرایط محیطی
بیشتر بخوانید: شناخت سردرد گردنی (سرویکوژنیک)
این روش ها برای تسکین فوری و کاهش شدت حمله موثرند:
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه (مانند استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن)
- خنک کردن ناحیه دردناک به کمک کیسه یخ یا حوله خیس
- کاهش محرک‌های بیرونی مانند نور و صدا
با توجه به نوع میگرن و همچنین شدت علائم، ممکن است پزشک درمان‌های زیر را برای کاهش عوارض میگرن، برای بیمار تجویز کند:
- داروهای مخصوص میگرن
- ماساژ درمانی
- تزریق درمانی
- طب سوزنی
- بلاک عصبی
بیشتر بخوانید : بی خوابی را بشناسید تا بتوانید آن را درمان کنید
انواع میگرن
رایج‌ترین طبقه‌بندی سردرد میگرنی شامل سردردهای بدون پیش‌درآمد یا اورا (Aura) ، که قبلا به عنوان میگرن معمولی شناخته می‌شد و سردردهای همراه با پیش‌درآمد یا اورا که قبلا به عنوان میگرن کلاسیک شناخته می‌شد است.
بیشتر بخوانید: انواع میگرن را با این راهنمای عالی بشناسید
میگرن با پیش‌درآمد (کلاسیک)
برای بسیاری از بیماران، اورا به عنوان هشدار و نشانه شروع حملات است. در سردرد همراه با پیش‌درآمد، اورا بعد از مرحله پیش‌نشانه رخ می‌دهد.
این نوع، به عنوان میگرن عارضه‌دار و یا همی‌پلژیک (نیمه فلج‌کننده)، شناخته می‌شد.
میگرن همراه با اورا در ۲۵ درصد افراد مبتلا رخ می‌دهد. در طول اورا، بیمار ممکن است مشکلاتی در دید، ادراک، حرکت و صحبت کردن داشته باشد.
اختلالات حسی مختلفی که ممکن است فرد در مرحله اورا تجربه کند:
- افکار گیج کننده
- لکه‌های دیداری درخشان
- خطوط زیگزاگ
- لکه‌های کور یا حتی از دست دادن موقتی بینایی
میگرن بدون پیش‌درآمد (معمولی)
در این نوع، بیمار هیچگونه اختلالی در احساس و عوارض مرتبط با اورا را تجربه نمی‌کند. میگرن در بیشتر افراد به صورت بدون پیش‌درآمد اتفاق می‌افتد.
با این وجود حتی در سردردهای بدون اورا، فرد دچار حمله یا شروع حمله می‌شود و از یکی دو روز قبل علائم آن را تجربه می‌کند.
بیشتر بخوانید: میگرن عصبی، یک بیماری یا یک سو تفاهم بزرگ؟
انواع دیگر میگرن را بشناسید
انواع دیگر شایع این بیماری که می‌توانند در سنین مختلف و با شدت متفاوت رخ دهند، عبارت‌اند از:
- مزمن
- حاد
- قاعدگی
- شکمی
- اپتیکال یا چشمی
- همراه با هاله ساقه مغز
- کودکان
میگرن مزمن
هنگامی که حملات بیش از ۱۵ روز در ماه رخ می‌دهد.
میگرن حاد
میگرن حاد اصطلاحی عمومی برای میگرنی است که مزمن تشخیص داده نمی‌شود. نام دیگر این نوع، میگرن اپیزودیک است.
افراد مبتلا به نوع اپیزودیک، تا ۱۴ روز در ماه سردرد دارند. بنابراین، افراد مبتلا به میگرن اپیزودیک نسبت به میگرن مزمن سردردهای کمتری در طول یک ماه دارند.
میگرن قاعدگی
وقتی حملات به نوعی، با الگوی چرخه قاعدگی و تغییرات هورمونی مرتبط باشد.
میگرن شکمی
معمولا درد در وسط شکم و اطراف ناف است. با این حال، این درد ممکن است در یک ناحیه مشخص نباشد و یا کل شکم را درگیر کند. این نوع حملات را به اختلال عملکرد روده و شکم مرتبط می‌دانند.
میگرن اپتیکال یا چشمی
میگرن اپتیکال با عناوینی چون میگرن چشمی، اکولار، افتالمیک، تک‌چشمی و شبکیه نیز شناخته می‌شود. این میگرن، نوع نادرتری از میگرن همراه با اورا است ولی برخلاف سایر اوراهای بینایی، تنها یک چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: درمان میگرن چشمی، عارضه‌ای که با مشکل در دید ما را غافلگیر می‌کند
میگرن همراه با هاله ساقه مغز
نوع بسیار کمیابی از میگرن که می‌تواند علائم عصبی شدیدی ایجاد کند.
میگرن در کودکان
کودکان نیز می‌توانند به بسیاری از انواع این بیماری مبتلا شوند. کودکان و نوجوانان نیز مانند بزرگسالان، می‌توانند افسردگی و اختلالات اضطرابی را همزمان با میگرن تجربه کنند.
بیشتر بخوانید: درمان میگرن کودکان | چگونه حملات میگرن را در کودکان کاهش دهیم ؟
علائم میگرن یا سردرد میگرنی چیست؟
به طور کلی می‌توان گفت حمله میگرنی بسیار دردناک و غیرقابل تحمل است، ولی علائم این بیماری بسته به نوع آن و برای هر شخص متفاوت است.
از شایع‌ترین علائم میگرن، احساس درد شدید در ناحیه سر است که اغلب با ضربان همراه است.
درد میگرن کجای سر است؟
این سردردها معمولا در پیشانی هستند اما ممکن است در گیجگاه‌ها، اطراف چشم یا پشت گردن هم رخ دهند.
این درد معمولا یک طرف سر را درگیر می‌کند اما گاهی در دو طرف سر هم احساس می‌شود. در بعضی مواقع این سردرد از یک طرف سر شروع می‌شود و به طرف دیگر حرکت می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان گیاهی میگرن، برای شما که به داروهای شیمیایی علاقه‌ای ندارید
شایع‌ترین علائم میگرن
به طور کلی، موارد زیر علائم میگرن و نشانه‌های شایع انواع این بیماری هستند:
- حساسیت به نور؛ فضای تاریک در هنگام حملات می‌تواند کمک‌کننده باشد
- حساسیت به صدا؛ که می‌تواند صداهای معمولی را غیرقابل تحمل کند
- حساسیت لمسی یا درد ناشی از لمس‌های ملایم مانند مسواک زدن، شانه کردن مو یا لمس صورت با بالشت
- تهوع و استفراغ
- سردرد ضربان‌دار
- گردن درد یا خشکی گردن
- ضعف جسمی
- خستگی
- مشکل در تمرکز
- سرگیجه
- عدم تعادل
- افسردگی یا اضطراب
- صدای زنگ زدن در گوش
- درد سینوس
- اختلالات گوارشی
- بیزاری از بوها
بیشتر بخوانید: درمان میگرن بدون دارو | 17 روش خاص و تجربه شده
سایر علائم میگرن چیست؟
سایر نشانه‌های این بیماری که ممکن است کمتر شایع باشند:
- سرد شدن دست یا پا
- اختلال در صحبت مانند لمس شدن زبان
- مشکل در درک اطلاعات کتبی یا گفتاری
- گوش‌درد
- تورم صورت
- تکرر ادرار
- تشنگی بیشتر
- درد فک
- عرق شبانه
- کابوس
بیشتر بخوانید: نقاط فشار موثر برای سردرد
روش و نحوه تشخیص میگرن چگونه است؟
تشخیص این بیماری بر اساس سابقه بالینی، علائم گزارش‌شده و رد احتمال سایر عوامل و بیماری‌ها انجام می‌شود.
انواع آزمایش خون، تصویربرداری و تست‌های متعدد برای تشخیص وجود دارد، با این حال هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتواند به تشخیص قطعی منجر شود.
حملات معمولا از یک الگوی خاص تبعیت می‌کنند و همین امر به پزشک کمک می‌کند تا با ارزیابی بیمار و همچنین سابقه خانوادگی و ژنتیکی او به تشخیص برسد.
عوامل محرک و تشدیدکننده حمله میگرنی
تحقیقات نشان می‌دهد عوامل ژنتیکی و محیطی می‌توانند بر شدت و تعداد حملات نقش داشته باشند.
در ادامه به این عوامل محرک و تاثیرگذار بر حملات می‌پردازیم.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در زنان به عنوان محرک عمل می‌کند. به نظر می‌رسد نوسانات سطح استروژن به دلیل دوره‌های قاعدگی، بارداری یا یائسگی باعث ایجاد سردرد حاد می‌شود.
نوشیدنی‌ها
برخی از نوشیدنی‌ها، به ویژه نوشیدنی‌هایی که حاوی الکل یا کافئین هستند، مانند شراب، قهوه یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌توانند باعث بروز این بیماری در مردان و زنان شوند.
غذاها
برخی از مواد غذایی خاص مانند پنیر و غذاهای فرآوری شده شور، باعث تحریک این بیماری می‌شوند. استفاده از برخی از شیرین کننده‌های مصنوعی یا حتی حذف وعده‌های غذایی می‌تواند باعث بروز این حملات شوند.
استرس
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر این بیماری، استرس است. استرس و تنش در خانه یا محل کار از عوامل شناخته‌شده‌ای است که می‌تواند باعث بروز این بیماری شود.
داروها
بعضی داروها در شروع حملات موثر هستند. به طور مثال داروهای ضد بارداری خوراکی می‌توانند باعث عدم تعادل هورمونی و گشاد شدن عروق شوند که در بروز این بیماری موثر است.
عوامل جسمی
فعالیت سنگین بدنی و انجام بعضی ورزش‌ها ممکن است باعث سردرد شود. این سردردها می‌توانند در الگوی خواب تغییر ایجاد کنند و باعث بروز حمله شوند.
در بعضی مواقع، خواب زیاد هم می‌تواند باعث ایجاد حمله شود.
محرک‌های حسی
قرار گرفتن در معرض نور شدید مانند خیره شدن به خورشید، صدای بلند یا بوی شدید می‌تواند باعث تحریک حملات شوند.
بیشتر بخوانید: دوره درمان میگرن، چیزی که وجود ندارد!
چطور می توان میگرن را از سردرد تشخیص داد؟
میگرن به طور معمول باعث یک درد ضربان‌دار یا کوبنده در یک طرف سر می‌شود. این درد می‌تواند دو طرف سر و گاهی صورت را تحت تاثیر قراردهد. درد این بیماری معمولا طی ساعت‌ها ایجاد می‌شود، با فعالیت بدنی معمول بیشتر می‌گردد و اغلب با حالت تهوع، حساسیت به نور و صدا همراه است.
بیشتر بخوانید: تفاوت میگرن و سردرد | چگونه تفاوت میگرن و سردرد را تشخیص دهیم ؟
میگرن مزمن و خطرات این بیماری در صورت عدم درمان
افرادی که به صورت مکرر و زیاد دچار حمله می‌شوند، دارای نوع مزمن این بیماری هستند. این عارضه اکثرا از اواخر دوران نوجوانی آغاز و با گذشت زمان و بالا رفتن سن به مراتب بیشتر می‌شود. حمله‌های بیشتر و همچنین دردهای شدیدتر، نشان‌دهنده مزمن شدن این بیماری است. در این مرحله از بیماری، عوارض و خطرات میگرن مزمن برای سلامتی فرد بسیار جدی خواهد بود.
میگرن مزمن چیست؟
میگرن مزمن ترکیبی از خصوصیات میگرن و سردردهای تنشی را شامل می‌شود. افرادی که به این بیماری دچار هستند معمولا این درد را بیش از 15 روز در ماه و برای مدت سه ماه یا بیشتر تجربه می کنند.
بیش از ۸ مورد این سردردها، با یا بدون اورا هستند. افرادی که به این نوع مبتلا هستند علائم متفاوتی نسبت به سایر انواع آن دارند.
علائم میگرن مزمن
موارد زیر از اصلی‌ترین علائم میگرن مزمن هستند:
- افسردگی و سردردهای شدید
- ناتوانی زیاد در انجام کارهای خانه و یا بیرون از خانه
- ابتلا به انواع دردهای مزمن از جمله آرتروز
- ایجاد مشکلات جدی از جمله فشار خون بالا
عوارض میگرن مزمن و خطرات آن برای سلامتی
- سکته مغزی
- مشکلات قلبی-عروقی
- افسردگی
- اضطراب شدید
- فلج بل
- پارکینسون
- تشنج
- کمردردهای ناگهانی
- اختلالات بینایی
- اختلالات خواب
- مشکلات شنوایی
- بالا رفتن فشار خون
- اختلال حسی یا آلودینیا
بیشتر بخوانید: چند ترفند ساده برای تسکین سریع سردرد
آیا می‌توان ازمزمن شدن میگرن جلوگیری کرد؟
در بسیاری موارد، می‌توان با مراقبت و انجام راهکارهای پیشگیرانه، که در این مطلب به انواع آن اشاره کردیم، از مبتلا شدن به میگرن مزمن جلوگیری کرد و یا موجب کاهش علائم آن شد.
از آنجایی که علائم این بیماری به مرور زمان و با بالا رفتن سن تشدید می‌شوند، بسیاری از بیماران به مدارا با آن عادت می‌کنند.
با توجه به خطرات عوارض میگرن مزمن در بلندمدت و تاثیر آن بر سلامتی فرد، باید حتما برای تشخیص نوع و درمان این بیماری اقدام شود..