درمان خانگی اسهال در بیشتر موارد کارساز است و افراد مختلف می‌توانند با توجه به علت بیماری خود از روش‌های گوناگونی استفاده کنند. خوشبختانه روش‌های خانگی در بیشتر موارد هر گونه اسهالی را درمان می‌کنند.
شایع‌ترین و پرکاربردترین روش‌های درمان خانگی اسهال شامل مصرف ماست، برنج، چای بابونه، موز، سیب زمینی و در آخر استفاده از داروهای بدون نسخه مانند لوپرامید است. در این مطلب از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی روش‌های درمان خانگی اسهال خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
نگاهی کلی به موضوع درمان خانگی اسهال
- مهمترین فعالیت در درمان اسهال، آبرسانی به بدن است
- در زمان ابتلا به اسهال مصرف موز و برنج در درمان این بیماری بسیار موثر و مفید هستند
- داروهای بدون نسخه اسهال را درمان می‌کنند اما در درمان علت اصلی ایجادکننده آن نقشی ندارند
- درمان اسهال در سریع‌ترین زمان ممکن با داروهای بدون نسخه مانند لوپرامید امکان‌پذیر است
بیشتر بخوانید: ۱۶ درمان دل پیچه، دمنوش‌ها معجزه می‌کنند آن‌ها را از دست ندهید
علل ابتلا به اسهال
همه ما در برهه‌ای از زندگی‌مان حملات اسهال را تجربه کرده‌ایم. علائم رایج اسهال شامل مدفوع مکرر و آبکی، گرفتگی شکم و نفخ است. در اغلب موارد اسهال نشانه مقابله بدن با اختلالات در سیستم گوارشی است.
اسهال حاد کمتر از 2 هفته طول می‌کشد و از منابع مختلفی ناشی می‌شود، مانند:
- عفونت ویروسی
- عفونت باکتریایی
- مسمومیت غذایی
- مصرف اخیر آنتی‌بیوتیک
- آب آلوده به یک عامل عفونی
باید اشاره کرد که اسهال عفونی در کودکان خردسال شایع است و اغلب توسط ویروس ایجاد می‌شود. اگر به مناطق توسعه نیافته با آب آلوده سفر می‌کنید، امکان دارد دچار اسهال مسافرتی شوید. باکتری‌های مواد غذایی که به درستی ذخیره یا پخته نشده‌اند نیز از علل مسمومیت غذایی هستند.
بیشتر بخوانید : درمان دل درد؛ از حمام گرم و داروهای بدون نسخه تا دمنوش بابونه
روش‌های درمان خانگی اسهال
در ادامه با بعضی روش‌های موثر در درمان خانگی اسهال آشنا خواهیم شد.
1. آبرسانی به بدن، اولین اقدام برای درمان خانگی اسهال
مهمترین اقدام در افرادی که دچار اسهال شده‌اند، آبرسانی به بدن است. کم آبی بدن در اثر اسهال در کودکان خردسال و بزرگسالان کشنده خواهد بود. به همین دلیل به شیرخوارانی که دچار اسهال می‌شوند باید شیر داد تا آب بدن آن‌ها تامین شود.
به همین دلیل نمونه‌ای از محلول‌های خوراکی مانند محلول‌های هیدراتاسیون برای کودکان توصیه می‌شود. این محلول‌ها مایعات انتخابی را به بدن فرد مبتلا به اسهال می‌رساند و باید به صورت مکرر در طول دوره بیماری و درمان استفاده شوند.
الکل، نوشابه و سایر نوشیدنی‌های گازدار یا کافئین‌دار نباید همراه با هیدراتاسیون استفاده شوند؛ زیرا ممکن است علائم بیمار را بدتر کنند.
بیشتر بخوانید : ۱۲ درمان خانگی گرما زدگی؛ از هیدراته شدن تا تمر هندی
2. استفاده از محصولات پروبیوتیکی
پروبیوتیک‌ها منابع باکتری‌های خوب و مفید هستند که در مجرای روده برای ایجاد یک محیط سالم کار می‌کنند. آن‌ها اساسا میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در غذاهای خاصی وجود دارند، از جمله:
- پنیرهای نرم کهنه
- کواس چغندر
- پنیر دلمه
- شکلات تلخ
- زیتون‌های سبز
- کفیر
- کیمچی
- کامبوچا
- کلم ترش
- میسو
- ناتو
- ترشیجات
- نان خمیر مایه
- تمپه
- ماست
بیشتر بخوانید: گرمازدگی و ۴ راهکار سریع درمان برای جلوگیری از عواقب خطرناک
پروبیوتیک‌ها به صورت پودر یا قرص نیز در دسترس هستند. باکتری‌های خوبی که در مجرای روده زندگی می‌کنند برای عملکرد طبیعی دستگاه گوارش ضروری به شمار می‌روند. آن‌ها نقش مهمی در محافظت از روده در برابر عفونت‌ها برعهده دارند. هنگامی که سیستم توسط آنتی‌بیوتیک‌ها تغییر می‌کند یا تحت تاثیر باکتری‌ها یا ویروس‌های ناسالم قرار می‌گیرد، ممکن است بیمار دچار اسهال شود. پروبیوتیک‌ها می‌توانند با بازگرداندن تعادل باکتری‌ها در روده به اسهال کمک کنند.
Saccharomyces boulardii نوعی پروبیوتیک مخمر است. در حالی که این پروبیوتیک باکتری نیست، اما مانند باکتری‌ها عمل می‌کند. امکان دارد S. boulardii اسهال مرتبط با آنتی‌بیوتیک را بهبود ببخشد. همچنین به نظر می‌رسد که اسهال مسافرتی را تسکین می‌دهد.
مطالعات نشان می‌دهند که این پروبیوتیک به روده کمک می‌کند تا با پاتوژن‌های ناخواسته مبارزه و اطمینان حاصل کند که آن‌ها مواد مغذی را به درستی جذب می‌کنند. از آنجایی که این ماده مخمر است، باید در افرادی با سیستم ایمنی ناکافی با احتیاط مصرف شود.
بیشتر بخوانید : اسهال چرب نشانه چیست؟ علل، علائم و نحوه درمان استئاتوره
3. درمان خانگی اسهال با ماست
ماست مقدار زیادی باکتری‌های مفید برای روده دارد و مصرف آن به درمان انواع مشکلات گوارشی کمک خواهد کرد. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که افراد در صورت ابتلا به اسهال از ترکیب ماست و زیره استفاده کنند.
4. استفاده از سرکه سیب برای درمان خانگی اسهال
خوردن مقدار کمی سرکه سیب دو بار در روز باعث درمان اسهال می‌شود.
5. زنجبیل برای درمان اسهال
زنجبیل خواصی دارد که باعث درمان مشکلات معده شده و برای درمان اسهال و تسکین درد شکم نیز مناسب است. برای استفاده از این ماده برای درمان خانگی اسهال کافی است که مقداری از ریشه زنجبیل را رنده کرده و یک قاشق چای‌خوری عسل به آن اضافه کنید. سپس مخلوط را میل کنید. توجه داشته باشید که بعد از خوردن این ترکیب اصلا آب میل نکنید.
بیشتر بخوانید: درمان وبا با ۳ راهکار ساده و پیشنهاداتی برای پیشگیری از ابتلا
6. درمان خانگی اسهال و دل پیچه با نعناع
نعناع گیاهی خوشبو و پرخاصیت است که از آن نوشیدنی‌ها و داروهای مختلفی تهیه می‌شود. این گیاه در درمان نفخ شکم، دل پیچه و مشکلات مربوط به معده و اسهال مفید است.
برای استفاده از نعناع در درمان خانگی اسهال چند برگ از آن را شسته و در یک لیوان آب جوش بریزید و چند دقیقه صبر کنید تا نعناع رنگ پس دهد. سپس دمنوش تهیه شده را بعد از خنک شدن میل کنید.
بیشتر بخوانید : تورم ناحیه شکم، ۷ علت مختلف و درمان آن‌ها با روش‌های پزشکی و خانگی
7. درمان خانگی اسهال با خاکشیر
یکی از بیماری‌های شایع در تابستان اسهال است که باعث کم آبی و ضعف بدن خواهد شد. از جمله داروهای سنتی و گیاهی پیشنهادی برای این بیماری تهیه معجونی از خاکشیر، آب و عسل است. برای تهیه آن باید مقداری خاکشیر را بو داده و آن را با آب و عسل مخلوط و سپس میل کنید.
بیشتر بخوانید: تخم شربتی محبوب‌ترین شربت ایرانی‌ها با 13 نمونه خاصیت درمانی
8. درمان خانگی اسهال با سیب و دیگر میوه‌ها
در هنگام ابتلا به اسهال و بعد از آن بیمار باید آب و مایعات فراوانی مصرف کند تا آب از دست رفته بدن را تامین کند. در این بین نباید بعضی از میوه‌ها یا آبمیوه‌های مصنوعی توسط بیمار مصرف شوند؛ زیرا باعث تشدید علائم اسهال می‌شوند. در صورتی که مصرف آب سیب طبیعی برای افراد مبتلا به اسهال بسیار مفید و مناسب است.
بیشتر بخوانید : درمان حالت تهوع با ۸ روش خانگی از کودکی تا بزرگسالی
9. چای یا دمنوش بابونه
گیاه گل بابونه خواص متعددی دارد که برای سلامتی مناسب است و یکی از خواص آن کاهش درد شکم ناشی از اسهال است. باید گفت که مصرف چای یا دمنوش بابونه بخش‌های تحریک شده دستگاه گوارش را تسکین می‌دهد و در درمان خانگی اسهال در سریع‌ترین زمان ممکن تاثیر دارد.
برای استفاده از این گیاه باید مقداری گل بابونه را چند دقیقه در آب داغ قرار داد و بعد آن را از صافی رد کرد و همراه با یک لیموترش میل کرد.
بیشتر بخوانید : درمان نفخ معده با روش‌های خانگی + داروهای موثر
10. داروهای بدون نسخه برای درمان خانگی اسهال بزرگسالان
اگر علائم بیمار شدید نباشد با نظارت پزشک، چندین داروی بدون نسخه به درمان اسهال حاد کمک می‌کنند. داروهای رایج بدون نسخه عبارتند از:
- لوپرامید (loperamide) یا ایمودیوم (Imodium)
- بیسموت ساب سالیسیلات (bismuth subsalicylate) یا پپتو- بیسمول (Pepto-Bismol) و کائوپکتات (Kaopectate)
این داروها علائم اسهال را تسکین می‌دهند، اما علت اصلی را درمان نمی‌کنند. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که افرادی که دچار اسهال مزمن هستند (اسهالی که بیش از 14 روز طول بکشد) با تجویز پزشک دارو مصرف کنند.
اگر فردی علائم اسهال خونی، تب، بیش از هفت روز علائم، درد شدید شکم یا اسهالی داشته باشد که بدتر می‌شود، باید به پزشک مراجعه کند.
بیشتر بخوانید: عفونت آپاندیس و آشنایی با علائم و نحوه درمان آپاندیسیت در افراد مختلف
مواد غذایی مجاز برای درمان خانگی اسهال
پیشنهاد می‌شود که بیمارانی که دچار اسهال هستند وعده‌های غذایی خود را به صورت وعده‌های کوچک و مکرر مصرف کنند. این کار در بهبودی پس از اسهال نیز مناسب است. از جمله رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به اسهال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- غذاهای غنی از پکتین
- سبزیجات پخته و نرم
- مقادیر کافی پروتئین
- غذاهای سرشار از پتاسیم مانند سیب زمینی و سیب زمینی شیرین
- غذاهای حاوی الکترولیت مانند سوپ میسو و نوشیدنی‌های ورزشی
برخی محققین متوجه شده‌اند که رعایت رژیم غذایی مایع در 24 ساعت اول اسهال به آرام شدن سیستم گوارش کمک خواهد کرد. این غذاها شامل آبگوشت‌های نمکی، سوپ‌های ملایم و نوشیدنی‌ها می‌شوند. رعایت این رژیم در 24 ساعت اول مانع از کار کردن بیش از حد روده خواهد شد.
بیشتر بخوانید : علت بی اشتهایی؛ از عوامل ژنتیکی تا دلایل روحی و روانی
گزینه دیگر برای افراد مبتلا به اسهال رژیم غذایی BRAT است. این شامل:
- موز
- برنج
- سس سیب
- نان تست
این رژیم غذایی ترکیبی از غذاهای ملایمی است که فیبر کم و نشاسته بالایی دارند و باعث افزایش حجم مدفوع و حرکت راحت‌تر روده خواهند شد. همچنین حاوی مواد مغذی مفیدی مانند پتاسیم و پکتین هستند.
لازم به ذکر است که رژیم BRAT بسیار محدودکننده است و تغذیه متعادلی را ارائه نمی‌دهد. افراد باید فقط تا زمانی که احساس بهتری پیدا می‌کنند این رژیم را دنبال کنند و بیشتر از 2 روز طول نکشد.
سایر غذاهایی که معمولا در هنگام تجربه اسهال به خوبی تحمل می‌شوند عبارتند از:
- بلغور جو دوسر
- سیب زمینی پخته
- مرغ پخته با پوست جدا شده
- سوپ مرغ (که به آبرسانی مجدد بدن نیز کمک می‌کند)
بیشتر بخوانید : درمان سندروم روده تحریک پذیر؛ راه‌هایی برای کاهش درد و دل‌پیچه
مواد غذایی غیر مجاز برای درمان خانگی اسهال
غذاهای سرخ شده و چرب معمولا در افرادی که اسهال دارند به خوبی تحمل نمی‌شوند. همچنین باید غذاهای پرفیبر مانند سبوس و همچنین میوه‌ها و سبزیجات را که باعث افزایش نفخ می‌شوند محدود کرد. غذاهایی که باید از مصرف آن‌ها در زمان اسهال اجتناب کرد عبارتند از:
- الکل
- لوبیا
- کلم
- گل کلم
- نخود
- قهوه
- ذرت
- بستنی
- شیر
- فلفل
- آلو
- چای
- کلم بروکلی
- انواع توت‌ها
- نخود فرنگی
- سبزیجات برگ سبز
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی
بیشتر بخوانید : جراحی سرطان معده؛ درمان بیماری که اغلب دیر تشخیص داده می‌شود
درمان خانگی اسهال سالمندان و کودکان
به دلیل حساس بودن شرایط سنی و سلامتی این دو گروه سنی، اسهال برای آن‌ها خطرناک بوده و گاهی در موارد شدید باعث کم آبی شدید بدن و حتی مرگ آن‌ها می‌شود. به همین دلیل باید اسهال در کودکان و بزرگسالان جدی گرفته شود و در صورت عدم کاهش علائم با روش‌های درمان خانگی اسهال، حتما به پزشک مراجعه کرد.
بیشتر بخوانید : درمان زخم معده؛ درمان دیرهنگام مساوی با جراحی
از روش‌های درمان خانگی اسهال کودکان و سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف برنج
- خوردن شنبلیله
- آب رسانی به بدن
- رژیم غذایی مناسب
- داروهای تجویزی
- دانه‌های گشنیز
دانه‌های گشنیز توانایی نگه داشتن آب را در خود دارند و از این رو در برخورد با آب، لعاب‌دار به نظر می‌رسند. استفاده از این دانه‌ها برای آب رسانی به بدن و درمان اسهال مناسب است. کافی است 1 قاشق چای‌خوری دانه گشنیز را با یک قاشق غذاخوری ماست به کودک یا سالمند بدهید تا اسهال او درمان شود.
بیشتر بخوانید : درمان خانگی مسمومیت غذایی؛ درمان به راحتی ابتلا
چگونه از اسهال جلوگیری کنیم؟
ممکن است نتوان به طور کامل از اسهال جلوگیری کرد، اما این مراحل احتمال ابتلا به آن را کاهش می‌دهند:
- تزریق واکسن
- رعایت بهداشت غذایی
- شستن مرتب دست‌ها
- عدم استفاده از آب غیرآشامیدنی
- خودداری از مصرف غذاهای بیرونی ناسالم
بیشتر بخوانید : درمان کبد چرب با روش پزشکی و خانگی و تغییر سبک زندگی
یادداشت پایانی
اسهال یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها، به ویژه در تابستان است. این بیماری در اثر حساسیت غذایی، بیماری‌های روده، مسمومیت غذایی، عفونت انگلی یا ویروسی و علل متعدد دیگری ایجاد می‌شود.
در بیشتر موارد با راهکارهای ساده خانگی می‌توان علائم اسهال را کاهش داد و حتی آن را درمان کرد. از این راهکارها می‌توان به استفاده از ماست، خوردن مواد غذایی دارای پروبیوتیک، دمنوش بابونه، برنج و موز اشاره کرد.
در صورتی که درمان خانگی اسهال بعد از چند روز جواب ندهد و علائم بیمار کاهش پیدا نکنند، مراجعه به پزشک الزامی است، به ویژه برای کودکان و سالمندان.
سوالات متداول
درمان خانگی اسهال کودکان چگونه است؟
پیشنهاد می‌شود که برای درمان خانگی اسهال کودکان از رژیم غذایی مناسب، پروبیوتیک‌ها و موز استفاده شود.
درمان سریع اسهال چگونه است؟
برای درمان سریع اسهال افراد می‌توانند از داروهای بدون نسخه مانند لوپیرامید استفاده کنند.
قویترین داروی گیاهی برای اسهال چیست؟
دارچین، زنجبیل، خاکشیر، ریحان و بابونه از جمله داروهای گیاهی برای درمان خانگی اسهال هستند.