واریکوسل عاملی برای مشکل ناباروری در 10 تا 20درصد مردان

واریکوسل نمونه‌ای از بیماری‌های واریسی در بیضه‌ها است. مانند نمونه‌های دیگر رگ‌های واریسی، وریدهای بیضه به دلایلی مسدود شده و جریان خون در آن قسمت را به خوبی هدایت نمی‌کنند. در نتیجه رگ متورم شده، خون در آن قسمت‌ها جمع و باعث ایجاد کیسه‌هایی در بیضه خواهد شد.

این وضعیت نسبتا شایع است و معمولا مردان جوان را مبتلا می‌کند. از هر 100 مرد حدود 10 تا 15 نفر این مشکل را دارند. باید گفت که واریس بیضه درد زیادی ایجاد نمی‌کند و در بیشتر مواقع فرد فقط با لمس محل عارضه به وجود کیسه‌هایی در بیضه خود پی می‌برد.

در مواردی که واریس بیضه شدید باشد و عملکرد اسپرم‌ها را مختل کند، امکان دارد روی باروری تاثیر بگذارد یا باعث ناباروری شود. در چنین مواردی درمان واریکوسل با یا بدون جراحی باید صورت گیرد.

در این مقاله از مجله علمی پزشکی سیوطب به بررسی واریکوسل خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

نگاهی کلی به موضوع این مقاله

• به بزرگ شدن وریدهای داخل کیسه بیضه، واریکوسل می‌گویند
• این بیماری بیشتر در دوران نوجوانی و در سمت چپ کیسه بیضه ایجاد می‌شود
• واریکوسل به صورت تدریجی و در طول زمان ایجاد می‌شود
• از عوارض این بیماری می‌توان به اختلال در تنظیم دمای بیضه‌ها توسط بدن اشاره کرد

بیشتر بخوانید: پیشگیری از پروستات؛ از رژیم غذایی کم‌چرب تا کاهش وزن

واریکوسل چیست؟

کیسه بیضه یک کیسه پوشیده از پوست است که بیضه‌ها را نگه می‌دارد. این کیسه حاوی شریان‌ها و سیاهرگ‌هایی است که خون را به غدد تولید مثل می‌رسانند. احتمال دارد که یک ناهنجاری ورید در کیسه بیضه منجر به واریکوسل (Varicocele) شود.

واریکوسل بزرگ شدن وریدهای داخل کیسه بیضه است که به این سیاهرگ‌ها شبکه پامپینی فرم (pampiniform plexus) می‌گویند.

واریکوسل فقط در کیسه بیضه رخ می‌دهد و بسیار شبیه به سیاهرگ‌های واریسی است که در پاها ایجاد می‌شوند. باید اشاره کرد که Varicocele منجر به کاهش تولید و کیفیت اسپرم خواهد شد و در بعضی موارد منجر به ناباروری می‌شود. گاهی نیز این بیماری باعث کوچک شدن بیضه‌ها خواهد شد.

بیشتر بخوانید: سرطان روده کوچک+۷ راه درمانی و ۴ شیوه تشخیص علل ایجاد بیماری

واریس بیضه چقدر شایع است؟

واریکوسل بیماری شایعی در بین مردان است. این بیماری در 15درصد مردان بالغ و تقریبا 35درصد از مردان مبتلا به ناباروری اولیه مشاهده می‌شود. باید اشاره کرد که این بیماری در بین مردان 15 تا 25 ساله شایع‌تر است و در دسته بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری قرار دارد.

Varicocele معمولا در دوران بلوغ ایجاد می‌شود و بیشتر در سمت چپ کیسه بیضه دیده خواهد شد. این به دلیل تفاوت طبیعی در آناتومی کیسه سمت چپ و راست بیضه است.

توجه داشته باشید که امکان دارد واریکوسل در هر دو طرف کیسه‌ها ایجاد شود، اما این مورد بسیار نادر است. همچنین باید اشاره کرد که همه نمونه‌های واریس بیضه بر تولید اسپرم تاثیر نمی‌گذارند.

بیشتر بخوانید : انسداد مجاری ادرار؛ ۱۲ علت شایع انسداد ادرار و راه های درمانی

علت واریکوسل چیست؟

یک طناب اسپرماتیک هر بیضه را نگه می‌دارد. این طناب‌ها همچنین حاوی سیاهرگ‌ها، شریان‌ها و اعصابی هستند که از این غدد حمایت می‌کنند. در وریدهای سالم داخل کیسه بیضه دریچه‌های یک طرفه، خون را از بیضه به کیسه بیضه می‌رسانند و آن را به قلب بازمی‌گردانند.

گاهی اوقات خون آن‌طور که باید در وریدها حرکت نمی‌کند و شروع به جمع شدن در ورید می‌کند و باعث بزرگ شدن آن می‌شود. در این حالت واریکوسل به آرامی در طول زمان ایجاد خواهد شد.

محققین معتقدند که هیچ فاکتور خطر ثابتی برای ایجاد واریکوسل وجود ندارد و علت دقیق آن مشخص نیست.

بیشتر بخوانید: درمان دیابت نوع۱ به شیوه‌های پزشکی و طب سنتی

علائم واریکوسل

واریکوسل معمولا در سمت چپ کیسه بیضه رخ می‌دهد و اغلب هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند. علائم و نشانه‌های احتمالی شامل موارد زیر هستند:

• بروز درد

فرد مبتلا به واریکوسل درد یا ناراحتی مبهمی دارد که در هنگام ایستادن یا اواخر روز بیشتر می‌شود. البته در مواردی دراز کشیدن درد را تسکین می‌دهد.

• توده‌ای در کیسه بیضه

اگر Varicocele به اندازه کافی بزرگ باشد، امکان دارد توده‌ای مانند کیسه کرم در بالای بیضه قابل مشاهده باشد. واریکوسل‌های کوچک با چشم قابل مشاهده نیستند اما با لمس قابل توجه خواهند بود.

بیشتر بخوانید : آزمایش ادرار ۲۴ ساعته و اطلاع از سلامت کلیه‌ها+تفسیر آزمایش

• تفاوت اندازه بیضه‌ها

بیضه آسیب‌دیده ممکن است به طور قابل توجهی کوچک‌تر از بیضه دیگر باشد.

 

• ناباروری

احتمال دارد که این بیماری باعث ایجاد مشکل در باروری مردان شود؛ اما توجه داشته باشید که واریکوسل همیشه ناباروری ایجاد نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: آزمایش ادرار و ۳ جنبه کلی این آزمایش برای شناسایی بیماری

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

ویزیت سالانه سلامتی پسران برای نظارت بر رشد و سلامت بیضه‌ها مهم است. این ویزیت‌های سالانه از بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی و ناباروری مردان جلوگیری می‌کند یا باعث تشخیص و درمان به موقع بعضی بیماری‌ها خواهد شد.

بیشتر بخوانید : تفسیر آزمایش پروستات و تحلیل مقدار نامتعارف psa

چگونگی تشخیص واریس بیضه‌ها

روش‌های مختلفی برای تشخیص واریکوسل وجود دارد، از جمله:

• معاینه بدنی

از آنجایی که واریکوسل را نمی‌توان همیشه در حالت دراز کشیده احساس یا مشاهده کرد، پزشک به احتمال زیاد بیضه‌های بیمار را در دو حالت ایستاده و خوابیده معاینه می‌کند.

• مانور والسالوا (Valsalva maneuver)

این تکنیک اغلب برای تشخیص واریکوسل‌های کوچک‌تر استفاده می‌شود. در مانور والسالوا معمولا از بیمار می‌خواهند که بایستد، نفس عمیقی بکشد، آن را نگه دارد و در حالی که پزشک کیسه بیضه را معاینه می‌کند، بیمار کمی پایین می‌آید و زور می‌زند.

بیشتر بخوانید: ۳ جراحی فتق بیضه؛ لاپاراسکوپی یا جراحی باز، کدام بهترین است؟

• سونوگرافی اسکروتوم

در بعضی موارد پزشک برای بیمار سونوگرافی استفاده از کیسه بیضه را ضروری تشخیص می‌دهد. این کار به اندازه‌گیری وریدهای اسپرماتیک کمک می‌کند و به پزشک این امکان را می‌دهد تصویری دقیق از وضعیت بیمار دریافت کند.

بیشتر بخوانید: عدم احساس تشنگی و کم آبی مزمن را با ساده‌ترین راه برطرف کنید

هنگامی که واریس بیضه تشخیص داده شود، پزشک آن را با یکی از سه درجه بالینی طبقه‌بندی می‌کند که شامل سه درجه زیر است:

• درجه یا گرید یک: وریدها در حالت ایستاده قابل مشاهده هستند
• درجه یا گرید دو: وریدها در حالت ایستاده قابل لمس هستند
• درجه یا گرید سه: وریدها هنگام حبس تنفس و زور زدن بیمار قابل لمس هستند

توجه داشته باشید که لزوما اندازه وریدها روی درمان کلی تاثیر نمی‌گذارد؛ زیرا ممکن است بیمار به درمان نیازی نداشته باشد.

نکته: گزینه‌های درمانی بر اساس میزان ناراحتی یا مشکلات ناباروری بیمار تعیین می‌شوند.

بیشتر بخوانید : درمان دیابت نوع دو یا مدیریت و کنترل علائم ؟

درمان واریکوسل با روش‌های مختلف

واریکوسل اغلب به درمان نیازی ندارد؛ اما برای مردانی که ناباروری را تجربه می‌کنند، امکان دارد که جراحی برای اصلاح Varicocele بخشی از برنامه درمان باروری آن‌ها باشد.

برای نوجوانان یا بزرگسالان جوان، عموما کسانی که به دنبال درمان ناباروری نیستند، پزشک معاینات سالانه را برای نظارت بر هرگونه تغییری در وضعیت Varicocele و سایز بیضه‌ها پیشنهاد می‌دهد.

بیشتر بخوانید : درمان عفونت کلیه و بررسی داروهای موثر بر بهبود التهاب کلیه

چه موقع جراحی واریکوسل پیشنهاد می‌شود؟

جراحی ممکن است در شرایط زیر توصیه شود:

• تاخیر در رشد بیضه
• تعداد کم اسپرم یا سایر بی‌نظمی‌های اسپرم (معمولا فقط در بزرگسالان آزمایش می‌شود)
• درد مزمن که با داروهای مسکن کنترل نمی‌شود

بیشتر بخوانید : 6درمان عفونت ادراری (UTI) و 10 سوال مهم که باید از پزشک بپرسید

عمل جراحي برای درمان واریکوسل

هدف از جراحی بستن وریدهای آسیب‌دیده برای هدایت جریان خون به وریدهای سالم است. این کار امکان‌پذیر است، زیرا دو سیستم شریان و ورید دیگری برای گردش و ورود و خروج خون به کیسه بیضه وجود دارد.

نتایج درمان شامل موارد زیر است:

• امکان دارد که بیضه آسیب‌دیده در نهایت به اندازه مورد انتظار خود بازگردد. در مورد نوجوانان، بیضه در بیشتر موارد در رشد و نمو طبیعی بدن به سایز طبیعی خود می‌رسد
• ممکن است تعداد اسپرم‌ها بهبود یابد و بی‌نظمی‌های اسپرم اصلاح شوند
• احتمال دارد که جراحی باروری یا کیفیت مایع منی را برای لقاح آزمایشگاهی بهبود دهد

بیشتر بخوانید : آمادگی قبل از کولونوسکوپی و طریقه مصرف پودر پیدرولاکس برای تخلیه روده

خطرات جراحی

ترمیم واریکوسل خطرات نسبتا کمی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• تجمع مایع در اطراف بیضه‌ها (هیدروسل)
• عود Varicocele
• عفونت
• آسیب به یک شریان
• درد مزمن بیضه
• جمع‌آوری خون در اطراف بیضه (هماتوم)

اگر درمان فقط برای مدیریت درد باشد، تعادل بین مزایا و خطرات جراحی تغییر می‌کند. در بعضی مواقع امکان دارد که واریکوسل باعث درد شود؛ اما در اکثر موارد این گونه نیست.

ممکن است فرد مبتلا به Varicocele درد بیضه داشته باشد، اما درد ناشی از چیز دیگری باشد (علت ناشناخته یا هنوز شناسایی نشده). زمانی که جراحی واریکوسل عمدتا برای درمان درد انجام می‌شود، این خطر وجود دارد که درد بدتر شود یا ماهیت درد تغییر کند.

بیشتر بخوانید: سرطان مقعد و انواع، علائم و روش‌های درمانی سرطان رکتوم

روش‌های جراحی واریکوسل

جراح می‌تواند با بخیه زدن یا بستن ورید، جریان خون را از طریق سیاهرگ آسیب‌دیده بیضه متوقف کند. امروزه معمولا از دو رویکرد در جراحی استفاده می‌کنند که هر دو روش نیاز به بیهوشی عمومی دارند و جزو جراحی‌های سرپایی هستند که معمولا به بیمار این امکان را می‌دهند که همان روز به خانه برود.

بیشتر بخوانید : ادرار خونی؛ معرفی ۷ دسته از اشخاصی که در معرض ابتلا به هماچوری قرار دارند

این دو روش جراحی عبارتند از:

1. واریکوسلکتومی میکروسکوپی

جراح یک برش کوچک در پایین کشاله ران بیمار ایجاد می‌کند. سپس با استفاده از میکروسکوپ قدرتمندی، چندین ورید کوچک را شناسایی کرده و می‌بندد. این روش معمولا 2 تا 3 ساعت طول می‌کشد.

 

2. واریکوسلکتومی لاپاراسکوپیک

جراح این عمل را با استفاده از یک دوربین فیلم‌برداری و ابزارهای جراحی متصل به لوله‌هایی که از چند برش بسیار کوچک در قسمت پایین شکم عبور می‌کنند، انجام می‌دهد. از آنجایی که شبکه سیاهرگ‌ها در بالای کشاله ران پیچیده‌تر هستند، رگ‌های کمتری برای بستن وجود دارند. این جراحی معمولا 30 تا 40 دقیقه طول می‌کشد.

بیشتر بخوانید: سرطان پروستات و آشنایی با مراحل مختلف پیشرفت سرطان

هزینه عمل واریکوسل

هزینه درمان و جراحی این بیماری به چند مورد بستگی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• نوع جراحی (لاپاراسکوپیک یا واریکوسکتومی)
• شدت واریس
• دستمزد جراح
• هزینه بیمارستان
• نوع بیمه درمانی بیمار
• روزهای بستری در بیمارستان
• آزمایشات قبل و بعد از جراحی

باید گفت که به طور معمول در این نوع جراحی‌ها بیمار بیشتر از یک روز در بیمارستان بستری نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: عفونت ادراری در زنان؛ معرفی ۷ عامل موثر در ایجاد این بیماری

دوره بهبودی بعد از جراحی واریکوسل

درد ناشی از این دو روش جراحی عموما خفیف است؛ اما احتمال دارد چند روز یا چند هفته ادامه یابد. به همین دلیل در مواردی پزشک داروهای مسکن را برای مصرف محدودی تجویز می‌کند. گاهی پزشک توصیه می‌کند که بیمار برای تسکین درد از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کند.

به طور معمول بیماران یک هفته پس از جراحی Varicocele می‌توانند به محل کار خود برگردند و حدود دو هفته پس از جراحی ورزش کنند؛ اما توصیه می‌شود برای تعیین وقت دقیق برگشت به کار، فعالیت، ورزش و رابطه جنسی با پزشک خود صحبت کنید.

بیشتر بخوانید: درمان سنگ کلیه؛ از آشامیدن آب و مصرف مسکن تا درمان‌های تهاجمی‌

درمان واریکوسل بدون جراحی با روش آمبولیزاسیون

در این روش ورید آسیب‌دیده با ایجاد یک سد کوچک مسدود می‌شود. پزشک متخصص در تصویربرداری (رادیولوژیست) یک لوله کوچک را در رگ کشاله ران یا گردن بیمار وارد می‌کند. برای این کار بی‌حس‌کننده موضعی در محل تزریق استفاده می‌شود و احتمال دارد برای کاهش ناراحتی و کمک به آرامش بیمار مسکن نیز به او داده شود.

سپس با استفاده از تصویربرداری روی مانیتور، لوله به محل درمان در کشاله ران هدایت می‌شود. رادیولوژیست سیم پیچ‌ها یا محلولی را آزاد می‌کند که باعث ایجاد اسکار و انسداد در وریدهای بیضه می‌شود. این روش حدود یک ساعت طول می‌کشد.

باید اشاره کرد که زمان بهبودی بیمار در روش آمبولیزاسیون کوتاه است؛ به صورتی که بعد از دو روز می‌تواند به سرکار خود برگردد و درد خفیفی نیز ایجاد می‌شود.

بیشتر بخوانید : درمان تکرر ادرار؛ از افزایش فواصل تخلیه ادرار تا اصلاح رژیم غذایی

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی واریس بیضه

رعایت و انجام اقدامات زیر در تسکین درد واریکوسل برای افرادی که این بیماری بر باروری آن‌ها اثر نداشته موثر است:

• از داروهای ضددرد بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول، سایرین) یا ایبوپروفن (ادویل و موترین) استفاده کنید
• با پوشیدن ساپورت ورزشی، شورت یا شلوار کوتاه از کیسه بیضه حمایت کنید

بیشتر بخوانید: جراحی ژنیکوماستی؛ درمانی برای مردانی که رشد بیش از حد سینه دارند

عوارض واریکوسل برای مردان

داشتن واریکوسل تنظیم دمای بیضه‌ها را برای بدن دشوار می‌کند و همچنین منجر به استرس اکسیداتیو و تجمع سموم خواهد شد. این عوامل ممکن است به عوارض زیر کمک کنند:

بیشتر بخوانید: ۱۵ درمان خانگی واریکوسل؛ از کمپرس یخ تا عسل و سیاه دانه 

• تضعیف سلامت بیضه‌ها

برای پسرانی که در دوران بلوغ قرار دارند، واریکوسل رشد بیضه، تولید هورمون و سایر عوامل مرتبط با سلامت و عملکرد بیضه را مهار می‌کند. برای مردان، Varicocele منجر به کوچک شدن تدریجی بیضه‌ها به دلیل از دست دادن بافت می‌شود.

 

• واریکوسل و ناباروری

Varicocele لزوما باعث ناباروری نمی‌شود. تخمین می‌زنند که 10 تا 20درصد از مردان مبتلا به واریکوسل برای داشتن فرزند مشکل دارند. در صورتی که در میان مردانی که مشکلات باروری دارند، حدود 40درصد مبتلا به Varicocele هستند.

بیشتر بخوانید: علائم زگیل تناسلی در مردان، راه‌های درمان و چگونگی پیشگیری از آن

چشم انداز افراد مبتلا به واریکوسل چیست؟

ناباروری یکی از عوارض شایع واریکوسل است. اگر زوجی برای باردار شدن مشکل دارند باید به پزشک متخصص باروری مردان یا درمان ناباروری مراجعه کنند.

جراحی واریکوسل در صورتی ضروری است که این بیماری باعث درد شود یا مانعی برای بچه‌دار شدن باشد.

 

یادداشت پایانی

واریس بیضه یا واریکوسل درست مانند واریسی است که در پاها ایجاد می‌شود. در این بیماری سیاهرگ‌های کیسه بیضه متورم و بزرگ می‌شوند، خون به درستی در کیسه جریان پیدا نمی‌کند و مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

این بیماری معمولا در سمت چپ کیسه بیضه و در قسمت بالای آن ظاهر خواهد شد و زمانی که فرد ایستاده است، بهتر دیده می‌شود. در بیشتر موارد واریکوسل بی‌ضرر بوده و درد کمی ایجاد می‌کند؛ اما در موارد شدیدتر بر تولید و عملکرد اسپرم‌ها اثر گذاشته و باعث ناباروری مرد خواهد شد.

 

سوالات متداول واریکوسل :