پارگی دیسک گردن؛ معرفی همه راه‌های تشخیص و درمان فتق دیسک گردن
پارگی دیسک گردن وقتی رخ می‌دهد که مرکز ژل‌مانند دیسک از دیواره خارجی آن بیرون بزند. دیسک بین مهره‌ای به شکل صفحه‌ای غضروفی بین دو مهره در ستون فقرات قرار می‌گیرد و در حقیقت مثل ضربه‌گیر عمل می‌کند. در این مقاله از مجله پزشکی سیوطب به بیان علائم، علل و درمان پارگی دیسک گردن خواهیم پرداخت.
پارگی دیسک گردن
پارگی دیسک گردن یا فتق دیسک در ناحیه ستون فقرات گردنی اتفاق می‌افتد. پارگی دیسک گردن در زمره علل رایج درد گردن، شانه و دست است.
نشانه‌ها به شکل درد مبهم یا درد تیز در گردن یا بین شانه‌ها بروز خواهند کرد. دیسک‌ها، حرکت مهره‌ها روی یکدیگر را آسان می‌کنند و آسیب آن‌ها را گاهی لغزش دیسک هم می‌نامند؛ اما پارگی دیسک عنوان بهتری برای این شرایط است.
همان‌طور که بیان شد، پارگی دیسک گردن زمانی رخ می‌دهد که مرکز ژل‌مانند دیسک از طریق پارگی در دیواره سخت دیسک (حلقه) پاره شود. مواد ژل‌مانند اعصاب نخاعی را تحریک می‌کنند و چیزی شبیه تحریک شیمیایی ایجاد خواهد شد. درد، حاصل از التهاب و تورم عصب نخاعی ناشی از فشار پارگی دیسک است.
با گذشت زمان، پارگی یا فتق احتمالا کوچک شود و بیمار تسکین جزئی یا کامل درد را تجربه می‌کند. در بیشتر موارد اگر درد گردن یا بازو قرار باشد برطرف شود، در حدود 6 هفته طول می‌کشد.
ممکن است از اصطلاحات مختلفی برای توصیف فتق دیسک استفاده شود. دیسک برآمده (برآمدگی دیسک) زمانی اتفاق می‌افتد که دیسک حلقوی دست نخورده باقی می‌ماند اما التهابی را تشکیل می‌دهد که می‌تواند به اعصاب فشار وارد کند.
بیشتر بخوانید: 10 درمان تنگی کانال نخاعی گردن؛ فیزیوتراپی تا جراحی فیوژن قدامی
فتق دیسک واقعی یا لیز خورده زمانی رخ می‌دهد که حلقه دیسک؛ ترک خورده یا پاره می‌شود و ماده ژل‌مانند فشرده درون مرکز دیسک، بیرون می‌زند. گاهی اوقات فتق آن‌قدر شدید است که یک قطعه آزاد ایجاد می‌شود، یعنی یک قطعه کاملا از دیسک جدا شده و در کانال نخاعی قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: درمان آرتروز گردن به صورت قطعی با روش‌های سنتی و مدرن
علائم پارگی دیسک گردن
علائم فتق دیسک بسته به محل فتق و پاسخ شما به درد، بسیار متفاوت است. اگر فتق دیسک گردن دارید، احتمالا دردی را احساس کنید که به بازو و شاید به دست شما می‌رسد.
همچنین احتمال دارد که در ناحیه تیغه شانه یا در نزدیکی آن احساس درد داشته باشید و هنگام چرخاندن سر یا خم کردن گردن، درد گردن را احساس کنید. گاهی اوقات احتمالا دچار اسپاسم عضلانی شوید یعنی عضلات به طور غیرقابل کنترلی سفت می‌شوند.
بیشتر بخوانید: فتق دیسک گردن و راه‌های درمان خانگی و جراحی
در بعضی مواقع درد با بی حسی و گزگز در بازوی شما همراه است. همچنین احتمالا ضعف عضلانی در عضله دوسر، سه سر و مچ دست داشته باشید. شاید برای اولین بار هنگام بیدار شدن از خواب متوجه درد شده باشید، بدون اینکه هیچ رویداد آسیب‌زایی اتفاق افتاده باشد.
برخی از بیماران با نگه داشتن بازوی خود در یک موقعیت بالا و پشت سر تسکین می‌یابند، زیرا این وضعیت فشار روی عصب را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: ورزش دیسک گردن| حرکات اصلاحی+کششی برای تقویت عضلات
علل پارگی دیسک گردن
پارگی دیسک‌ها احتمالا به دلیل آسیب به وجود بیاید یا می‌توانند خود به خود ایجاد شوند. پیری نقش مهمی دارد. با افزایش سن، دیسک‌های شما خشک و سخت‌تر می‌شوند.
دیواره بیرونی فیبری سخت دیسک احتمالا ضعیف شود. هسته ژل‌مانند شاید از طریق پارگی در دیواره دیسک برآمده یا پاره شود و هنگام لمس عصب درد ایجاد کند. ژنتیک، سیگار کشیدن و تعدادی از فعالیت‌های شغلی و تفریحی منجر به انحطاط زودرس دیسک می‌شوند.
بیشتر بخوانید: درمان گردن درد با روش‌های طب سنتی تا جراحی‌‌های مدرن و لیزر
چه افرادی در معرض ابتلا به پارگی دیسک گردن هستند؟
فتق دیسک در افراد 30 تا 40 ساله شایع‌تر است، اما افراد میانسال و مسن‌تری که درگیر فعالیت‌های بدنی شدید باشند، اندکی بیشتر در معرض خطر هستند. تنها حدود 8درصد از فتق دیسک‌ها در ناحیه گردن رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید: 13درمان خانگی گردن درد،از کمپرس گرم تا مسکن‌های بدون نسخه
تشخیص پارگی دیسک گردن
هنگامی که برای اولین بار درد را تجربه کردید، با پزشک مشورت کنید. پزشک شما یک تاریخچه پزشکی کامل می‌گیرد تا علائم، هرگونه آسیب یا شرایط قبلی را درک کند و تعیین کند که آیا عادت‌های سبک زندگی باعث ایجاد درد می‌شود یا خیر.
سپس یک معاینه فیزیکی برای تعیین منبع درد انجام می‌شود و از نظر ضعف یا بی‌حسی عضلانی آزمایش می‌شوند. پزشک احتمالا یک یا چند مورد از آزمایش‌های تصویربرداری زیر را تجویز کند:
بیشتر بخوانید: گردنبند طبی یا یقه گردنی؛ پشتیبانی که گاهی عوارض دارد
اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
یک آزمایش غیرتهاجمی است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می‌کند تا نمای دقیقی از بافت‌های نرم ستون فقرات ارائه دهد. برخلاف اشعه ایکس، اعصاب و دیسک‌ها در این روش به وضوح قابل مشاهده هستند.
این آزمایش شاید با تزریق رنگ (ماده کنتراست) به جریان خون انجام شود. MRI می‌تواند تشخیص دهد که کدام دیسک آسیب دیده و آیا فشار عصبی وجود دارد یا خیر. این شیوه همچنین می‌تواند رشد بیش از حد استخوان، تومورهای نخاعی یا آبسه را تشخیص دهد.
بیشتر بخوانید: رگ به رگ شدن گردن و روش‌های بهبودی پیچ خوردگی گردن
میلوگرام برای تشخیص پارگی دیسک گردن
میلوگرام یک نوع آزمایش اشعه ایکس تخصصی است که در آن رنگ به کانال نخاعی تزریق می‌شود. سپس یک فلوروسکوپ اشعه ایکس تصاویر تشکیل شده توسط رنگ را ثبت می‌کند.
رنگ مورد استفاده در میلوگرام در عکس اشعه ایکس سفید نشان داده می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد نخاع و کانال را با جزئیات مشاهده کند. میلوگرام‌ها می‌توانند عصبی را که در اثر فتق دیسک، رشد بیش از حد استخوان، تومورهای نخاعی و آبسه‌های نخاعی تحت فشار قرار گرفته، نشان دهند. سی تی اسکن هم شاید به دنبال این آزمایش انجام شود.
بیشتر بخوانید: درمان گرفتگی گردن به روش‌های خانگی و دارویی
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یک آزمایش غیرتهاجمی است که از پرتو اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دو بعدی از ستون فقرات استفاده می‌کند.
این روش هم احتمالا با رنگ (ماده کنتراست) تزریق شده به جریان خون انجام شود. این آزمایش به ویژه برای تایید اینکه کدام دیسک آسیب دیده، مفید است.
بیشتر بخوانید: ورزش آرتروز گردن به همراه 6حرکت موثر در درمان قطعی
الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCS)
تست‌های الکترومیوگرافی و مطالعات هدایت عصبی، فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات را اندازه‌گیری می‌کند. در این روش، سوزن‌های کوچک یا الکترودها در عضلات قرار می‌گیرند و نتایج روی یک دستگاه مخصوص ثبت می‌شوند.
از آنجایی که فتق دیسک باعث فشار روی ریشه عصبی خواهد شد، عصب نمی‌تواند احساس و حرکت را به طور طبیعی به عضله برساند. این عضلات می‌توانند آسیب عصبی و ضعف عضلانی را تشخیص دهند.
اشعه ایکس، مهره‌های استخوانی را در ستون فقرات نشان می‌دهد و می‌تواند به پزشک بگوید که آیا هر یک از آن‌ها خیلی نزدیک به هم هستند یا تغییرات آرتروز، خار استخوان یا شکستگی وجود دارد یا خیر. تشخیص پارگی دیسک گردن تنها با این آزمایش امکان‌پذیر نیست.
بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی گردن، بهبود درد گردن و ستون فقرات
درمان پارگی دیسک گردن
درمان غیرجراحی محافظه‌کارانه اولین قدم برای بهبودی است و شاید شامل دارو، استراحت، ماساژ، فیزیوتراپی، تمرینات خانگی، آب درمانی، مراقبت‌های کایروپراکتیک و مدیریت درد باشد.
بیش از 95درصد از افرادی که به دلیل پارگی دیسک گردن دچار درد بازو می‌شوند، در حدود شش هفته بهبود می‌یابند و به فعالیت عادی باز می‌گردند. اگر به درمان محافظه‌کارانه پاسخ ندهید یا علائم شما بدتر شوند، پزشک شاید جراحی را توصیه کند.
بیشتر بخوانید: ماساژ درمانی گردن و رفع درد، گرفتگی و خشکی گردن
درمان‌های غیرجراحی پارگی دیسک گردن
1. خودمراقبتی برای درمان پارگی دیسک گردن
در بیشتر موارد، درد ناشی از فتق دیسک ظرف چند روز بهبود می‌یابد و در عرض 4 تا 6 هفته کاملا برطرف می‌شود. محدود کردن فعالیت، سرما و گرما درمانی و مصرف داروهای بدون نسخه به بهبودی شما کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: مراقبت بعد از جراحی دیسک گردن همتراز با جراحی دیسک گردن
2. دارو برای درمان پارگی دیسک گردن
شاید پزشک مسکن‌ها، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و استروئیدها را تجویز کند. گاهی اوقات شل‌کننده‌های عضلانی برای اسپاسم عضلانی تجویز می‌شوند.
بیشتر بخوانید: درمان دیسک گردن توسط دارو، فیزیوتراپی، جراحی و طب سنتی
3. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن و سلکوکسیب، نمونه‌هایی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی هستند که برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده می‌شوند.
مسکن‌ها مانند استامینوفن می‌توانند درد را تسکین دهند اما اثرات ضدالتهابی داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را ندارند. استفاده طولانی‌مدت از مسکن‌ها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، شاید باعث زخم معده و همچنین مشکلات کلیوی و کبدی شود. شل‌کننده‌های عضلانی، مانند متوکاربامول، کاریسوپرودول و سیکلوبنزاپرین احتمالا برای کنترل اسپاسم عضلانی تجویز شوند.
بیشتر بخوانید: عمل جراحی تنگی کانال نخاع گردن و 6 عامل انتخاب آن به عنوان درمان اصلی
احتمال دارد که استروئیدها برای کاهش تورم و التهاب اعصاب در لیست تجویز قرار بگیرند. آن‌ها به صورت خوراکی در دوز کاهش یافته در یک دوره پنج روزه مصرف می‌شوند.
این شیوه مزیت تسکین تقریبا فوری درد در یک دوره 24 ساعته را دارد.
بیشتر بخوانید: گردنبند فراصوت؛ درمان گردن درد با امواج اولتراسوند
4. تزریق استروئید
این روش تحت فلوروسکوپی اشعه ایکس انجام می‌شود و شامل تزریق استروئیدها و یک عامل بی‌حس‌کننده به فضای اپیدورال ستون فقرات است. دارو در کنار ناحیه دردناک برای کاهش تورم و التهاب اعصاب تزریق می‌شود.
حدود 50درصد از بیماران پس از تزریق اپیدورال متوجه تسکین می‌شوند، اگرچه نتایج معمولا موقتی هستند. شاید برای رسیدن به اثر کامل، تزریق‌های مکرر انجام شود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت است و هفته‌ها یا سال‌ها طول می‌کشد. تزریقات همراه با فیزیوتراپی یا برنامه ورزشی خانگی انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید: جراحی گردن و مراقبت های بعد از آن
5. فیزیوتراپی برای درمان پارگی دیسک گردن
هدف فیزیوتراپی این است که به شما کمک کند هر چه زودتر به فعالیت عادی بازگردید و از آسیب مجدد جلوگیری کنید. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند به شما تکنیک‌های وضعیت مناسب، بلند کردن اجسام و راه رفتن را آموزش دهند و با شما برای تقویت و کشش عضلات گردن، شانه و بازو همکاری خواهند کرد.
آن‌ها همچنین شما را به کشش و افزایش انعطاف ستون فقرات و بازوها تشویق می‌کنند. ورزش و تمرینات تقویتی عناصر کلیدی درمان هستند و باید بخشی از تناسب اندام مادام‌العمر شوند.
بیشتر بخوانید: ۸ ورزش گردن درد برای تسکین و بهبود درد گردن
6. درمان خانگی برای پارگی دیسک گردن
برخی از بیماران طب سوزنی، طب فشاری، یوگا، تغییرات تغذیه، رژیم غذایی و مدیتیشن را در مدیریت درد و همچنین بهبود سلامت کلی مفید می‌دانند.
بیشتر بخوانید: صدا دادن گردن وحس ناخوشایند ساییدگی استخوان‌ها
درمان‌های جراحی برای پارگی دیسک گردن
هنگامی که علائم پیشرفت کردند یا با درمان محافظه‌کارانه برطرف نشدند، جراحی شاید یک گزینه باشد. عواملی مانند سن بیمار، مدت زمانی که مشکل ادامه داشته، سایر مشکلات پزشکی، عمل‌های قبلی گردن و نتیجه مورد انتظار در برنامه‌ریزی جراحی، در نظر گرفته می‌شود.
رایج‌ترین روش برای جراحی دیسک گردن، قدامی (جلو گردن) است. اگر برای شرایط دیگری مانند تنگی کانال نخاعی نیاز به رفع فشار دارید، یک رویکرد خلفی (از پشت) شاید انجام شود.
بیشتر بخوانید: درمان گردن درد طب سنتی و خلاصی از آرتروز گردن
دیسککتومی و فیوژن قدامی
در این روش جراح یک برش کوچک در جلوی گردن ایجاد می‌کند. عضلات گردن، عروق و اعصاب به کنار منتقل می‌شوند تا مهره استخوانی و دیسک نمایان شود.
بخشی از دیسک پاره شده که به عصب فشار می‌آورد، برداشته می‌شود. پس از برداشتن دیسک پاره شده، فضای دیسک شاید با پیوند استخوان پر شود تا همجوشی اتفاق بیفتد.
فیوژن فرآیند به هم پیوستن دو یا چند استخوان است. با گذشت زمان، پیوند به مهره‌های بالا و پایین می‌پیوندد و یک تکه استخوان می‌سازد. صفحات و پیچ‌های فلزی برای ایجاد ثبات در حین همجوشی و سرعت همجوشی بهتر استفاده می‌شوند.
در همجوشی ستون فقرات، از یک صفحه فلزی و پیچ برای نگه داشتن پیوند استخوان بین مهره‌ها استفاده می‌شود. در سه تا شش ماه استخوان جدید فضا را پر می‌کند و یک تکه استخوان جامد می‌سازد.
بیشتر بخوانید: درمان کج گردنی؛ از کشش عضلات،جراحی تا فیزیوتراپی و کایروپراکتیک
جایگزینی دیسک مصنوعی
در طول دیسککتومی قدامی، یک وسیله متحرک که حرکت طبیعی دیسک را تقلید می‌کند، در فضای مفصل آسیب‌دیده قرار می‌گیرد. یک دیسک مصنوعی حرکت را حفظ کرده، اما روش همجوشی حرکت را حذف می‌کند.
دیسک‌های مصنوعی از فلز و پلاستیک ساخته شده‌اند و شبیه ایمپلنت‌های مفصل ران و زانو هستند. مزیت این روش همان‌طور که گفتیم این است که تعویض دیسک گردن باعث حفظ حرکت می‌شود.
بیشتر بخوانید: گردن درد عصبی، شناخت عوامل خطر و راهکارهای تشخیص
دیسککتومی میکروآندوسکوپی با حداقل تهاجم
در این روش، جراح یک برش کوچک پشت گردن ایجاد می‌کند. لوله‌های کوچکی به نام گشادکننده با افزایش قطر برای بزرگ کردن تونل مهره استفاده می‌شود.
بخشی از استخوان برداشته می‌شود تا ریشه عصب و دیسک نمایان شود. جراح از آندوسکوپ یا میکروسکوپ برای برداشتن دیسک پاره شده استفاده می‌کند. این تکنیک نسبت به دیسککتومی سنتی آسیب عضلانی کمتری ایجاد خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: تغذیه دیسک گردن؛ از گلوکزامین و پروتئین تا ویتامین C و B
دیسککتومی خلفی گردن
جراح یک برش 5 سانتیمتری (2 اینچ) در پشت گردن ایجاد می‌کند. برای رسیدن به دیسک آسیب‌دیده، ماهیچه‌های ستون فقرات جدا می‌شوند و به کنار منتقل شده تا مهره استخوانی نمایان شود.
در این شیوه، بخشی از قوس استخوانی برداشته می‌شود تا به ریشه عصبی و فضای دیسک برسد. بخشی از دیسک پاره شده که عصب نخاعی را فشرده می‌کند، با دقت برداشته می‌شود.
فضاهایی که ریشه‌های عصبی از طریق آن‌ها از ستون فقرات خارج می‌شوند، معمولا برای جلوگیری از درد در آینده بزرگ می‌شوند.
بیشتر بخوانید: قولنج گردن، دلایل پیدایش و باید و نبایدهای شکستن قولنج
یادداشت پایانی در ارتباط با پارگی دیسک گردن
تکنیک‌های مناسب برای بلند شدن به مراقبت از خود برای گردن و کمردرد کمک می‌کند. وضعیت مناسب در هنگام نشستن، ایستادن، حرکت و خوابیدن به پیشگیری و درمان پارگی دیسک گردن یاری می‌رساند.
برنامه ورزشی مناسب برای تقویت عضلات ضعیف و جلوگیری از آسیب مجدد آن‌ها و حفظ وزن سالم و بدون چربی اضافه، هم بسیار مفید خواهد بود. نگرش مثبت و مدیریت استرس در کنار سیگار نکشیدن و عدم مصرف دخانیات هم به حفظ سلامتی و پیشگیری از پارگی دیسک گردن کمک شایانی می‌کند.